Neoproterosöig
| Yr Oes Neoproterosöig 1000 - 542 miliwn o flynyddoedd yn ôl | |
Prif Ddigwyddiadau Llinell amser prif ddigwyddiadau'r Neoproterosöig. Graddfa: miliynnau o flynyddoedd yn ôl |
Mae'r Neoproterosöig yn gorgyfnod (era) oddi fewn i'r eon Phanerosöig ac sy'n cychwyn 1,000 to 542 miliwn o flynyddoedd yn ôl.[1]
Dyma gyfnod diwethaf y Cyn-Gambriaidd a'r Eon Proterosöig ac sy'n cael ei rannu ymhellach i gyfnodau: Toniaidd, Cryogenaidd, ac Ediacaraidd. O'i flaen y daw'r gorgyfnod Mesoproterosöig ac ar ei ôl, fe ddaw'r gorgyfnod Paleosöig.
Digwyddodd y rhewlifiant gwaethaf yn ystod yr Ediacaraidd, pan oedd haenau iâ wedi cyrraedd y cyhydedd gan ffurfio "Caseg Eira'r Ddaear".
Mae ffosiliau cynharaf o organebau amlgellog i'w canfod yn yr Edicaranaidd, gan gynnwys anifail.
Israniadau
Rhennir Neoproterosöig Siberia gan ddaearegwyr o Rwsia mewn modd gwahanol: y Baikalian (850 - 650 CP; sef yn fras: y Cryogenaidd), sy'n dilyn y Mayanaidd (1000 - 850) a'r Aimchanaidd.[2]