Mwdra

Mae gwreiddiau Sansgrit i'r gair mudrā. Yn ôl yr ysgolhaig Syr Monier Monier-Williams mae'n golygu "sêl" neu "unrhyw offeryn arall a ddefnyddir ar gyfer selio".^[1]

Defnyddir Mwdra yn eiconograffeg celfyddyd Hindŵaidd a Bwdhaidd is-gyfandir India ac fe'i disgrifir yn yr ysgrythurau, fel y Nātyaśāstra, sy'n rhestru 24 mwdras asaṁyuta ("gwahanedig", sy'n golygu "un llaw") a 13 saṁyuta ("uniad", sy'n golygu "dwy-law"). Mae safleoedd mwdra fel arfer yn cael eu ffurfio gan y llaw a'r bysedd. Ynghyd ag âsanas ("osgo eistedd"), cânt eu creu'n dawel o fewn myfyrdod ac yn ddeinamig mewn Nāṭya Hindŵaidd

Mae eiconograffeg Hindŵaidd a Bwdhaidd yn rhannu rhai mwdras. Mewn rhai rhanbarthau, er enghraifft yn Laos a Gwlad Thai, mae'r rhain yn wahanol ond yn rhannu confensiynau eiconograffig cysylltiedig.

Gall delwedd Bwdha gael un o sawl mwdras cyffredin, wedi'i gyfuno â gwahanol asanas. Mae'r prif fwdras a ddefnyddir yn cynrychioli eiliadau penodol ym mywyd Gautama Buddha, ac maent yn ddarluniau llaw-fer o'r rhain.

Mae "ystym y di-ofn" Abhayamudra^[2] yn cynrychioli amddiffyniad, heddwch, caredigrwydd a chwalu ofn. Ym Mwdhaeth Theravada fe'i gwneir fel arfer wrth sefyll gyda'r fraich dde wedi'i phlygu a'i chodi i uchder yr ysgwydd, clederau'r dwylo'n wynebu ymlaen, y bysedd ar gau, gan bwyntio'n unionsyth, a'r llaw chwith yn gorffwys wrth yr ochr. Yng Ngwlad Thai a Laos, mae'r mwdra hwn yn gysylltiedig â'r Bwdha cerdded, a ddangosir yn aml â'r ddwy law yn gwneud mwdra abhaya dwbl sy'n unffurf.

Mae'n debyg bod y mwdra hwn wedi'i ddefnyddio cyn dyfodiad Bwdhaeth fel symbol o fwriad da yn cynnig cyfeillgarwch wrth fynd at ddieithriaid. Yng nghelfyddyd Gandharan, fe'i gwelir wrth bregethu. Fe'i defnyddiwyd hefyd yn Tsieina yn ystod cyfnodau Wei a Sui yn y 4g a'r 7g.

Defnyddiwyd yr ystum hwn gan y Bwdha pan ymosododd eliffant arno, gan ddarostwng yr anifail. Darluniwyd hyn mewn sawl ffresgo a thestun.^[3]

• 
  Trysor Cenedlaethol Corea 119. Mae'r llaw dde'n dangos abhayamudra tra bod y chwith mewn mwdra neu ystymvaradamudra.
• 
  Y Bwdha yn eistedd mewn mwdra bhūmisparśa. Birmany. Marmor gwyn gydag olion aml-liw. Amgueddfa Rufeinig Gallo Lyon-Fourvière
• 
  Mwdra Bodhiangi
• 
  Cerflun o'r Bwdha o Sarnath, Uttar Pradesh, India, 4g OC. Darlunnir y Bwdha yn dysgu, tra'n gwneud mwdra Dharmacakra Pravartana.
• 
  Atgynhyrchiad o gerflun Amitābha o Deml Phật Tích, Hanoi, gan ddangos y mwdra dhyāna
• 
  Mwdra Vajra
• 
  Mwdra Vitarka, Basn Tarim, 9g
• 
  Mwdra karana

Mewn dawnsfeydd clasurol Indiaidd a dawnsfeydd Thai,^[4] defnyddir y term "Hasta Mwdra". Mae'r Natya Shastra'n disgrifio 24 mwdras, tra bod yr Abhinaya Darpana o Nandikeshvara yn rhoi 28.^[5] Yn eu holl fathau o ddawns glasurol Indiaidd, mae'r mwdras yn debyg i'w gilydd, er bod yr enwau a'r defnyddiau'n amrywio. Ceir 28 (neu 32) o fwdras a'u gwreiddiau yn Bharatanatyam, 24 yn Kathakali ac 20 yn Odissi. Mae'r mwdras hyn yn cael eu cyfuno mewn gwahanol ffyrdd, fel un llaw, dwy law, symudiadau braich, mynegiant corff ac wyneb. Yn Kathakali, sydd â'r nifer fwyaf o gyfuniadau, mae'r eirfa yn adio i tua 900. Mae mwdras Sanyukta yn defnyddio'r ddwy law ac mae mwdras asanyukta yn defnyddio un llaw.^[6]

Y ffynonellau clasurol ar gyfer yr iogi yw'r Gheranda Samhita a'r Ioga Hatha Pradipika.^[7] Mae'r Ioga Hatha Pradipika'n nodi pwysigrwydd mwdras mewn ymarfer yoga: "Felly dylai'r dduwies [Kundalini] sy'n cysgu wrth fynedfa drws Brahma gael ei chyffroi'n gyson gyda phob ymdrech, trwy berfformio mwdra'n drylwyr." Yn yr 20g a'r 21g, parhaodd yr athro ioga Satyananda Saraswati, sylfaenydd Ysgol Ioga Bihar, i bwysleisio pwysigrwydd mwdras yn ei destun cyfarwyddiadol Asana, Pranayama, Mudrā, Bandha.^[7]

Mae'r mwdras ioga yn amrywiol yn y rhannau o'r corff dan sylw ac yn y gweithdrefnau gofynnol, fel yn Mula Bandha,^[8] Mahamwdra,^[8] Viparita Karani,^[8] Mwdra Khecarī ,^[8] a Mwdra Vajroli.^[8]