Mafon cochion
Planhigyn pigog gyda ffrwyth coch a blasus ydy mafon cochion (Lladin:Rubus idaeus a'i berthnasau; Saesneg: Raspberry) sy'n tyfu mewn hen erddi, neu'n cael eu tyfu'n bwrpasol am eu ffrwyth melys. Mae'r gair 'mafon cochion' yn cyfeirio at y ffrwyth a'r planhigyn.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Mathau
Ceir sawl math ohonynt gan gynnwys:
- Rubus arcticus (Arctic Raspberry)
- Rubus crataegifolius (Korean Raspberry)
- Rubus idaeus (llwyn mafon, European Red Raspberry)
- Rubus leucodermis (Whitebark neu Western Raspberry)
- Rubus occidentalis (Black Raspberry)
- Rubus odoratus (llwyn mafon pêr, Flowering Raspberry)
- Rubus phoenicolasius (Wine Raspberry or Wineberry)
- Rubus strigosus (American Red Raspberry)
Tyfu
Mae planhigion mafon cochion yn awchu am ddau beth: dŵr a haul. Yn draddodiadol yng nghanol yr haf yn unig y gwelwyd y planhigyn yn dwyn ffrwyth; erbyn heddiw maent yn cael eu tyfu yng ngwledydd Prydain drwy'r flwyddyn.
Mae'r wenynen fêl wrth ei bodd yn chwilio am neithdar ym mlodau'r planhigyn hwn.
Rhinweddau meddygol
| Maethynau mewn mafon cochion sydd heb eu coginio[1] | ||
| Maeth | Gwerth yn ôl pob 123 gram | % Gwerth Dyddiol |
|---|---|---|
| Egni | 64 kcal | |
| Ffibr, cyfanswm | 8 g | 32% |
| Siwgwr, cyfanswm | 5.4 g | |
| Calsiwm, Ca | 30.7 mg | 3% |
| Magnesiwm, Mg | 27.1 mg | 7% |
| Haearn, Fe | 0.8 mg | 5% |
| Manganîs, Mn | 0.8 mg | 41% |
| Potasiwm, K | 186 mg | 5% |
| Sodiwm, Na | 1.2 mg | 0% |
| Fitamin C, cyfanswm Asid asorbig | 32.2 mg | 54% |
| Fitamin A, IU | 40.6 IU | 1% |
| Fitamin K, mcg | 9.6 mcg | 12% |
| Ffolat, mcg | 25.8 mcg | 6% |
| Lutin + zeaxanthin | 167 mcg | ne |
ne: Gwerth dyddiol: heb ei ddarganfod hyd yma
Honir fod y dail yn gwella llwnc tost, (dolur gwddw) ac wlsers ceg.[2] Mae dail y planhigyn hwn yn llawn tannin (fel aelod arall o'r teulu, sef mwyar duon), ac felly'n medru gwella dolur rhydd. Fe'i defnyddir yn draddodiadol i baratoi merch ar gyfer geni plentyn, rhag i broblemau godi, ac fe'i defnyddir hefyd pan fo misglwyf trwm ar ferch.[3]