Caerlwytgoed
Dinas fechan a phlwyf sifil yn Swydd Stafford, Gorllewin Canolbarth Lloegr, yw Caerlwytgoed (Lladin Letocetum; Saesneg: Lichfield).[1] Fe'i lleolir yn ardal an-fetropolitan Lichfield. Saif 25 km (14 milltir) i'r gogledd o Birmingham. Mae'n enwog am ei chadeirlan, ac mae'n bwysig fel canolfan eglwysig, er nad yw wedi datblygu fel canolfan ddiwydiannol.
 Wyneb gorllewinol cadeirlan Caerlwytgoed | |
| Math | dinas, plwyf sifil  |
|---|---|
| Ardal weinyddol | Ardal Lichfield |
| Poblogaeth | 33,816 |
| Gefeilldref/i | Limburg an der Lahn, Sainte-Foy-lès-Lyon |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Swydd Stafford (Sir seremonïol) |
| Gwlad |  Lloegr |
| Arwynebedd | 14.02 km² |
| Uwch y môr | 81 metr |
| Yn ffinio gyda | Longdon |
| Cyfesurynnau | 52.6835°N 1.82653°W |
| Cod SYG | E04008932 |
| Cod OS | SK115097 |
 | |
Yng Nghyfrifiad 2011 roedd gan y plwyf sifil boblogaeth o 32,219.[2]
Hanes
Daw enw Lichfield o'r Frythoneg *Leitocaiton, enw yn cynnwys elfennau cytras â'r geiriau Cymraeg cyfoes llwyd a coed. Benthyciwyd yr enw hwn gan y Rhufeiniaid fel y Lladin Letocetum, a ddatblygodd i elfen gyntaf yr enw modern. Ychwanegwyd yr elfen field mewn Saesneg Canol. Cyfeirir at y ddinas ym marddoniaeth Hen Gymraeg fel Caer Lwytgoed, yn adlewyrchu tarddiad yr enw (Williams 1945: 6).
Cedwir Llyfr Sant Chad, llawysgrif Ladin sy'n cynnwys y darn hynaf Cymraeg ysgrifenedig mewn llyfr sydd wedi goroesi, yng nghadeirlan Caerlwytgoed.
Adeiladau a chofadeiladau
- Amgueddfa Samuel Johnson
- Eglwys gadeiriol
- Palas yr esgob
- Theatr Garrick
- Tŷ Erasmus Darwin
Enwogion
- Elias Ashmole (1617-1692), hanesydd a gwleidydd
- Samuel Johnson (1709-1784), awdur
- Richard Allinson (g. 1958), cyflwynwr radio
Gweler hefyd
Ffynonellau
- Ifor Williams, Enwau lleoedd (Lerpwl: Gwasg y Brython, 1945).
Cyfeiriadau
Dinasoedd
Caerlwytgoed (Lichfield) · Stoke-on-Trent
Trefi
Biddulph · Burntwood · Burslem · Burton upon Trent · Cannock · Codsall · Cheadle · Eccleshall · Fazeley · Fenton · Hanley · Hednesford · Kidsgrove · Leek · Longton · Newcastle-under-Lyme · Penkridge · Rugeley · Stafford · Stoke-upon-Trent · Stone · Tamworth · Tunstall · Uttoxeter