Eisteddfod Genedlaethol Cymru Meirion a'r Cyffiniau 2009

**Eisteddfod Genedlaethol Cymru Meirion a'r Cyffiniau 2009**
← Blaenorol	Nesaf →
	-
Lleoliad	Tir Stad y Rhiwlas, Y Bala, Gwynedd. LL23 7DN
Cynhaliwyd	1af-8fed o Awst 2009
Archdderwydd	Dic Jones
Daliwr y cleddyf	Robin o Fôn
Cadeirydd	Elfyn Llwyd
Llywydd	Gwilym Prys Davies
Cost cynnal	£3.3 miliwn
Nifer yr ymwelwyr	164,689
Enillydd y Goron	Ceri Wyn Jones
Enillydd y Gadair	neb yn deilwng
Gwobr Daniel Owen	Fflur Dafydd
Gwobr Goffa David Ellis	Trebor Lloyd Evans
Gwobr Goffa Llwyd o’r Bryn	Elin Williams
Gwobr Goffa Osborne Roberts	Trystan Llŷr Griffiths
Gwobr Richard Burton	Gwydion Rhys
Y Fedal Ryddiaith	Siân Melangell Dafydd
Medal T.H. Parry-Williams	Haf Morris
Tlws Dysgwr y Flwyddyn	Meggan Lloyd Prys
Tlws y Cerddor	Atal y Wobr
Ysgoloriaeth W. Towyn Roberts	Catrin Aur
Medal Aur am Gelfyddyd Gain	Elfyn Lewis
Medal Aur am Grefft a Dylunio	Lowri Davies
Gwobr Ivor Davies	Osi Rhys Osmond
Gwobr Dewis y Bobl	Lowri Davies
Ysgoloriaeth yr Artist Ifanc	Hywel Prytherch Roberts
Medal Aur mewn Pensaernïaeth	penseiri canolfan ymwelwyr Hafod Eryri
Ysgoloriaeth Pensaernïaeth	Sian Seys-Evans
Medal Gwyddoniaeth a Thechnoleg	Dafydd Dafis
Gwefan	www.eisteddfod.org

Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol Cymru Meirion a'r Cyffiniau 2009 ar gaeau Stad Rhiwlas, ger Y Bala, Gwynedd, rhwng y 1af a’r 8fed o Awst. Roedd cost yr Eisteddfod yn £3.3 miliwn gyda'r gronfa leol wedi codi £290,000, sef £90,00 yn fwy na'r targed.^[2]

Oherwydd yr holl law yn ystod yr wythnosau a oedd yn arwain at yr eisteddfod, roedd y maes ei hun mewn stâd reit ddrwg ar ddydd Sadwrn cyntaf yr ŵyl. Dywedodd y prif weithredwr, Elfed Roberts, fod y sefyllfa'n "edrych yn ddigon blêr ar y Maes ond bod gweithwyr yn ceisio cymoni a gosod ffyrdd i lawr". Erbyn canol yr wythnos, roedd cyflwr llawr y maes wedi gwella'n sylweddol oherwydd gwellhad yn y tywydd ac ymdrechau i gorchuddio'r ardaloedd gwlyb efo lloriau.

Prif gystadlaethau

Prif Gystadlaethau
Cystadleuaeth	Teitl y Darn	Ffugenw	Enw
Y Gadair			Atal y wobr
Y Goron	Yn y Gwaed	"Moelwyn"	Ceri Wyn Jones
Y Fedal Ryddiaeth	Y Trydydd Peth	"y mynydd segur"	Siân Melangell Dafydd
Gwobr Goffa Daniel Owen	Y Llyfrgell	"Palindrom"	Fflur Dafydd

Y Cadeirio

Dyfarnwyd nad oedd neb yn deilwng yn 2009, ac atalwyd y gadair am y tro cyntaf ers 1998. Dywedodd y cyn-Archdderwydd Selwyn Iolen (yn absenoldeb Dic Jones) ei bod yn "bwysicach cadw safon na chynnal seremoni".

Y Coroni

Enillydd y goron oedd y Prifardd Ceri Wyn Jones am gerddi wedi'u cyflwyno i'w ewythr, y diweddar Barchedig Aled ap Gwynedd.

Gwobr Goffa Daniel Owen

Fflur Dafydd a enillodd Wobr Goffa Daniel Owen. Y beirniaid oedd John Rowlands, Geraint Vaughan Jones a Rhiannon Lloyd. Galwodd John Rowlands yr awdur yn "ddewin llenyddol" a luniodd "nofel anghyffredin dros ben".

Gwobrau Celf

Y Fedal Aur am Bensaernïaeth: penseiri canolfan ymwelwyr Hafod Eryri, y ganolfan newydd ar gopa'r Wyddfa gafodd ei hagor ym mis Mehefin.
Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio: Lowri Davies, crochenydd o Gaerdydd, sy'n derbyn £5,000 fel gwobr am ei gwaith cerameg.
Y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain: Elfyn Lewis, Porthmadog, am ei baentiadau haniaethol.

Dysgwr y Flwyddyn

Y pedwar a aeth ymlaen i'r rownd derfynol oedd: John Burton, Zoë Morag Pettinger, Meggan Lloyd Prys a Dominic Gilbert.Enillydd Dysgwr y Flwyddyn 2009 oedd Meggan Lloyd Prys.

Maes B

Roedd Maes B yn dal 3,000 o bobl.^[3]

Darlledu ar y we

Am y tro cyntaf erioed roedd yn bosib i bawb drwy'r byd wylio'r Brifwyl wrth i BBC Cymru ddarlledu'r digwyddiadau yn fyw ar y we, gydag Arfon Haines Davies a Sara Edwards yn sylwebu'n fyw ar y digwyddiadau. Roedd y darllediadau drwy gyfrwng y Saesneg.^[4]

Prif swyddogion y pwyllgor gwaith

Cadeirydd: Elfyn Llwyd, Llanuwchllyn
Is-gadeiryddion: Gerallt Hughes, Arthog; Evie Morgan Jones, Llanbedr; Geriant Lloyd Jones, Penrhyndeudraeth; Dilwyn Morgan, Y Bala
Ysgrifennydd: Ian Lloyd Hughes, Y Bala.