Caerfyrddin (etholaeth seneddol)

Mae etholaeth Caerfyrddin yn ethol aelod i senedd San Steffan.

Caerfyrddin
Enghraifft o'r canlynolEtholaeth Senedd y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Poblogaeth93,900 Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu4 Gorffennaf 2024 Edit this on Wikidata
Map
Gwladwriaethy Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
RhanbarthCymru Edit this on Wikidata

Cafodd ei greu ar gyfer Etholiad cyffredinol 1918. Roedd yr etholaeth yn cynnwys bron y cyfan o'r hen Sir Gaerfyrddin ac eithrio'r rhannau diwydiannol o'r sir o amgylch tref Llanelli. Mae'r etholaeth yn nodedig am yr isetholiad a gynhaliwyd yno ym 1966, lle etholwyd Gwynfor Evans yn Aelod Seneddol cyntaf Plaid Cymru, ac am etholiad cyffredinol Chwefror 1974 pa bryd fethodd Evans gael ei ailethol o ddim ond 3 pleidlais. Mae pob ward o fewn Sir Gaerfyrddin.

Cafodd yr etholaeth ei ddileu yn ei ffurf wreiddiol ar gyfer etholiad cyffredinol 1997, ond fe'i hailsefydlwyd ar gyfer etholiad cyffredinol 2024.

Ffiniau

Ailsefydlwyd yr etholaeth fel 'Caerfyrddin' fel rhan o Adolygiad Cyfnodol 2023 o etholaethau San Steffan ac o dan gynigion terfynol Mehefin 2023 y Comisiwn Ffiniau i Gymru ar gyfer Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2024.[1]

Abergwili, Twyn-yr-Odyn, Peniel, Bridell, Rhydaman, Y Betws, Gogledd a De Caerfyrddin, Gorllewin Tref Caerfyrddin, Cenarth a Llangeler, Dre-fach Felindre, Cil-y-cwm, Gwarter Bach, Cynwyl Elfed, Garnant, Glanaman, Trefgordd Talacharn, Llanboidy, Llanddarog, Llandeilo, Llanymddyfri, Llandybie, Tŷ-croes, Pen-y-banc, Llanegwad, Llanfihangel Aberbythych, Pen-y-groes, Saron, Rhydaman, Llanfihangel-ar-Arth, Alltwalis, Dolgran, Gwyddgrug, Llangadog, Bethlehem, Capel Gwynfe, Llangynnwr, Nant-y-caws, Pwll-trap, Bancyfelin, Login, Pibwr-lwyd, Cilymaenllwyd, Llanybydder, Manordeilo a Salem, Maenordeilo a Salem, Penygroes, Saron, Sanclêr gyda Llansteffan, Trelech a Hendy-gwyn.

Aelodau seneddol

EtholiadAelodPlaid
1918John HindsRhyddfrydol (clymblaid)
1923Ellis Jones Ellis-GriffithRhyddfrydol
1924Alfred MondRhyddfrydol
1926Ceidwadwyr
1928William Nathaniel JonesRhyddfrydol
1929Daniel HopkinLlafur
1931Richard Thomas EvansRhyddfrydol
1935Daniel HopkinLlafur
1941Goronwy Moelwyn HughesLlafur
1945Rhys Hopkin MorrisRhyddfrydol
1957Megan Lloyd GeorgeLlafur
1966Gwynfor EvansPlaid Cymru
1970Gwynoro JonesLlafur
Hyd 1974Gwynfor EvansPlaid Cymru
1979Dr Roger ThomasLlafur
1987Alan Wynne WilliamsLlafur
2024Ann DaviesPlaid Cymru

Etholiad 1918

Etholiad cyffredinol 1918: John Hinds yn enill y sedd i'r Rhyddfrydwyr yn ddiwrthwynebiad.

Etholiadau yn y 1920au

John Hinds
Etholiad cyffredinol 1922: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 36,213

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
Rhyddfrydwr Cenedlaethol John Hinds12,53041.9
CeidwadwyrGeorge William R. V. Coventry8,80529.4
Plaid yr Amaethwyr (NFU)Daniel Johns4,77515.9
RhyddfrydolH. Llewelyn-Williams3,84712.8
Mwyafrif3,72512.5
Y nifer a bleidleisiodd29,95776.9
Ellis Jones Ellis-Griffith
Etholiad cyffredinol 1923: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 36,779

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolSyr Ellis Jones Ellis-Griffith12,98845.1
Unoliaethwr Syr Arthur Stephens8,67730.1
LlafurR Williams7,13224.8
Mwyafrif4,31115.0
Y nifer a bleidleisiodd28,79778.3

Ymddiswyddodd Syr Ellis Jones Ellis-Griffith ym 1924 a chynhaliwyd isetholiad i ddewis ei olynydd:

Syr Alfred Mond
Isetholiad Caerfyrddin 1924

Nifer y pleidleiswyr 36,604

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolSyr Alfred Mond12,76043.9
LlafurParch Edward Teilo Owen8,35128.8
CeidwadwyrSyr Arthur Stephens7,89627.3
Mwyafrif4,40915.1
Y nifer a bleidleisiodd29,00779.2
Rhyddfrydol yn cadwGogwydd
Etholiad cyffredinol 1924: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 37,155

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolSyr Alfred Mond1728168.5
LlafurParch Edward Teilo Owen7,95331.5
Mwyafrif9,32837.0
Y nifer a bleidleisiodd25,23467.9
Rhyddfrydol yn cadwGogwydd

Oherwydd anghydweld a pholisi David Lloyd George i genedlaetholi tir amaethyddol trodd Mond ei gôt gan ymuno a'r Blaid Geidwadol ym 1926.

William Nathaniel Jones

Ym 1928 dyrchafwyd Mond i Dŷ'r Arglwyddi a chynhaliwyd isetholiad i ddewis olynydd iddo:

Isetholiad Caerfyrddin 1928

Nifer y pleidleiswyr 37,482

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolWilliam Nathaniel Jones10,20135.5
LlafurDaniel Hopkin10,15435.4
CeidwadwyrSir Courtenay Cecil Mansel8,36129.1
Mwyafrif470.1
Y nifer a bleidleisiodd30,31676.6
Rhyddfrydol yn cadwGogwydd
Etholiad cyffredinol 1929: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 46,110

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurDaniel Hopkin15,13038.2
RhyddfrydolWilliam Nathaniel Jones14,47736.6
CeidwadwyrJohn Bonynge Coventry9,96125.2
Mwyafrif6531.6
Y nifer a bleidleisiodd39,56885.8
Llafur yn disodli RhyddfrydolGogwydd

Etholiadau yn y 1930au

Etholiad cyffredinol 1931: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 46,507

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolRichard Thomas Evans15,53239.6
LlafurDaniel Hopkin14,31836.4
CeidwadwyrD Davies-Evans9,43424.0
Mwyafrif4,5713.1
Y nifer a bleidleisiodd39,28484.5
Rhyddfrydol yn disodli LlafurGogwydd
Etholiad cyffredinol 1935: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 48.217

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurDaniel Hopkin18,14636.4
RhyddfrydolRichard Thomas Evans12,91133.8
CeidwadwyrEdward Orlando Kellett7,17718.8
Mwyafrif5,23513.7
Y nifer a bleidleisiodd38,23479.3
Llafur yn disodli RhyddfrydolGogwydd

Etholiadau yn y 1940au

Ym 1941 cafodd Hopkin ei benodi yn ynad cyflogedig yn Llundain gan sefyll i lawr o'r Senedd. O dan drefniadaeth rhwng y tair plaid fawr i beidio cystadlu isetholiadau yn erbyn ei gilydd yn ystod cyfnod yr Ail Ryfel Byd cafodd Goronwy Moelwyn Hughes ei ethol yn ddiwrthwynebiad ar ran y Blaid Lafur.

Etholiad cyffredinol 1945: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 50,462

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolRhys Hopkin Morris19,78351.7
LlafurGoronwy Moelwyn Hughes18,50448.3
Mwyafrif1,2793.3
Y nifer a bleidleisiodd38,28775.9
Rhyddfrydol yn disodli LlafurGogwydd

Etholiadau yn y 1950au

Etholiad cyffredinol 1950: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 58,444

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolRhys Hopkin Morris24,47250.2
LlafurArwyn Lynn Ungoed-Thomas24,28549.8
Mwyafrif1870.4
Y nifer a bleidleisiodd48,75983.4
Rhyddfrydol yn cadwGogwydd
Etholiad cyffredinol 1951: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 58,709

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolRhys Hopkin Morris25,63250.5
LlafurDavid Owen25,16549.5
Mwyafrif4670.92
Y nifer a bleidleisiodd50,79586.5
Rhyddfrydol yn cadwGogwydd
Etholiad cyffredinol 1955: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 57,956

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
RhyddfrydolSyr Rhys Hopkin Morris24,41049.5
LlafurJack Evans21,07742.7
Plaid CymruJennie Eirian Davies3,8357.8
Mwyafrif3,3336.8
Y nifer a bleidleisiodd49,32085.1
Rhyddfrydol yn cadwGogwydd

Bu farw Syr Rhys Hopkin Morris ar 22 Tachwedd 1956 [2] a chynhaliwyd isetholiad ar 27 Chwefror 1957 i ganfod olynydd iddo:

Isetholiad caerfyrddin 1957

Nifer y pleidleiswyr 57,183

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurY Fonesig Megan Lloyd George23,67947.3
RhyddfrydolJohn Morgan Davies20,61041.2
Plaid CymruJennie Eirian Davies5,74111.5
Mwyafrif3,0696.1
Y nifer a bleidleisiodd43,76287.5
Llafur yn disodli RhyddfrydolGogwydd
Etholiad cyffredinol 1959: Etholaeth Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 57,195

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurY Fonesig Megan Lloyd George23,39947.89
RhyddfrydolAlun Talfan Davies16,76634.32
CeidwadwyrJ B Evans6,14712.58
Plaid CymruHywel Heulyn Roberts2,5455.21
Mwyafrif6,63313.58
Y nifer a bleidleisiodd48,85585.42
Llafur yn cadwGogwydd

Etholiadau yn y 1960au

Etholiad Cyffredinol 1964: Caerfyrddin[3]

Nifer y pleidleiswyr 55,786

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurY Fonesig Megan Lloyd George21,42445.5-2.4
RhyddfrydolAlun Talfan Davies15,21032.3-2.0
Plaid CymruGwynfor Evans5,49511.7+6.4
CeidwadwyrMrs. HE Protheroe-Beynon4,99610.6-2.0
Mwyafrif6,21413.2-0.4
Y nifer a bleidleisiodd47,12284.4-0.9
Llafur yn cadwGogwydd
Etholiad Cyffredinol 1966: Caerfyrddin[4]

Nifer y pleidleiswyr 55,669

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurMegan Lloyd George21,22146.2+0.7
RhyddfrydolD Hywel Davies11,98826.1-6.2
Plaid CymruGwynfor Evans7,41616.1+4.5
CeidwadwyrSimon J Day5,33811.6+1.0
Mwyafrif9,23320.1+6.9
Y nifer a bleidleisiodd45,96082.6-1.9
Llafur yn cadwGogwydd
Isetholiad Caerfyrddin, 1966:Caerfyrddin

Nifer y pleidleiswyr 55,669

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
Plaid CymruGwynfor Evans16,17939.0
LlafurGwilym Prys Davies13,74333.1
RhyddfrydolD Hywel Davies8,65020.8
CeidwadwyrSimon J Day2,9347.1
Mwyafrif2,4365.9
Y nifer a bleidleisiodd
Plaid Cymru yn disodli LlafurGogwydd

Etholiadau yn y 1970au

Etholiad Cyffredinol 1970: Caerfyrddin[5]

Nifer y pleidleiswyr 58,904

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurGwynoro Jones18,71938.0
Plaid CymruGwynfor Evans14,81230.1
RhyddfrydolHywel Gruffydd E Thomas10,70721.7
CeidwadwyrLloyd Harvard Davies4,97510.1
Mwyafrif3,9077.9
Y nifer a bleidleisiodd49,21483.5
Llafur yn disodli Plaid CymruGogwydd
Etholiad Gyffredinol Chwefror 1974: Caerfyrddin[6]

Nifer y pleidleiswyr

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurGwynoro Jones17,16534.3
Plaid CymruGwynfor Evans17,16234.3
RhyddfrydolD O Jones9,69819.4
CeidwadwyrW J N Dunn6,03712.1
Mwyafrif30.01%
Y nifer a bleidleisiodd83.5
Llafur yn cadwGogwydd
Etholiad Cyffredinol, Hydref 1974: Caerfyrddin[7]

Nifer y pleidleiswyr

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
Plaid CymruGwynfor Evans23,32545.1
LlafurGwynoro Jones19,68538.1
RhyddfrydolDR Owen-Jones5,39310.4
CeidwadwyrRobert Hayward2,9625.7
British CandidateE B Jones3420.7
Mwyafrif3,6407.0
Y nifer a bleidleisiodd51,70485.6
Plaid Cymru yn disodli LlafurGogwydd
Etholiad Cyffredinol, 1979: Caerfyrddin[8]

Nifer y pleidleiswyr

PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurDr Roger Thomas18,66735.9
Plaid CymruGwynfor Evans16,68932.0
CeidwadwyrN M Thomas12,27223.6
RhyddfrydolRichard Clement Charles Thomas4,1868.0
Ffrynt CenedlaetholCharlie Grice1490.3
New Britain PartyEJ Clarke1260.2
Mwyafrif1,9783.8
Y nifer a bleidleisiodd52,08684.4
Llafur yn disodli Plaid CymruGogwydd

Etholiadau yn y 1980au

Etholiad Cyffredinol, 1983: Caerfyrddin[9]
PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurDr Roger Thomas16,45931.57%
CeidwadwyrN M Thomas15,30529.36%
Plaid CymruGwynfor Evans14,09927.05%
Cyngrhair Dem Cym - Rhyddfrydol J Colin5,73711.01%
Plaid Ecoleg B Kingzett3740.72%
BNPCharlie Grice1540.3%
Mwyafrif1,1542.21%
Y nifer a bleidleisiodd52,12682.13%
Llafur yn cadwGogwydd
Etholiad Cyffredinol, 1987: Caerfyrddin[10]
PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurAlan Wynne Williams19,12835.37
CeidwadwyrRod Richards14,81127.39
Plaid CymruHywel Teifi Edwards12,45723.03
Cyngrhair Dem Cym - Rhyddfrydol Gwynoro Jones7,20313.32
GwyrddG E Oubridge4810.89
Mwyafrif4,3177.98
Y nifer a bleidleisiodd54,08082.88
Llafur yn cadwGogwydd

Etholiadau yn y 1990au

Etholiad Cyffredinol 1992: Caerfyrddin[11]
PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
LlafurAlan Wynne Williams20,87936.6+1.3
Plaid CymruRhodri Glyn Thomas17,95731.5+8.5
CeidwadwyrStephen J. Cavenagh12,78222.4−5.0
Democratiaid RhyddfrydolJuliana M.J. Hughes5,3539.4−3.9
Mwyafrif2,9225.1−2.9
Y nifer a bleidleisiodd56,97182.7−0.1
Llafur yn cadwGogwydd−3.6

Diddymwyd y sedd ar gyfer etholiad 1997 a'i olynu gan etholaethau Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwra Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro. Ail sefydlwyd ar gyfer etholiad 2024

Canlyniadau Etholiadau yn y 2020au

Etholiad cyffredinol 2024: Caerfyrddin[12]
PlaidYmgeisyddPleidleisiau%±%
Plaid CymruAnn Davies15,52034.0
LlafurMartha O'Neil10,98524.1
Ceidwadwyr CymreigSimon Hart8,82519.4
Reform UKBernard Holton6,94415.2
Democratiaid Rhyddfrydol CymreigNick Beckett1,4613.2
Y Blaid WerddWill Beasley1,3713.0
Plaid Cydraddoldeb MenywodNancy Cole2820.6
Plaid Gweithwyr Prydain David Mark Evans2160.5
Pleidleisiau a ddifethwyd
Mwyafrif4,5359.9%
Nifer pleidleiswyr45,60462%
Etholwyr cofrestredig74,003
Plaid Cymru ennill (sedd newydd)

Gweler hefyd

Cyfeiriadau