Российн социал-демократин белхалойн парти (большевикийн)
Росси́йн социа́л-демокра́тин белхало́н па́рти (большевикийн) я РСДБП(б) — 1917 шеран бӀаьстенгара 1918 шеран март кхаччалц Ленин Владимир куьйгаллехь волу партин документашна тӀаьхь йоцу РСДБП большевикийн фракцин цӀе. 1917 шеран октябрехь Ханна правительство дуьхьала герзашца гӀаттам а бина, дӀалецира Россера Ӏедал (хьажа Октябран революци).
Российн социал-демократин белхалойн парти (большевикийн) | |
---|---|
![]() |
Истори
1903—1905
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Lenin-1895-mugshot.jpg/200px-Lenin-1895-mugshot.jpg)
«Большевикаш» боху кхетам йукъабаьлла РСДБП II гуламехь (Брюссель-Лондон, 1903) декъадалар бахьнехь[прим. 1]. Векалш цхьаьна ойланан тӀе ца бахкабелира парти кхолларан хьесапашкахь. Российн революцин социал-демократин коьрта шина теоретико, Ленин Владимира а, Мартов Юлийс а, кховдийра шиъ тайпан-тайпана редакции, партин декъахь хиларан пунктехь (Хьажа табл.)[1]:
Мартов Юлий | Ленин Владимир |
---|---|
«РСДБП декъахо лору муьлхха а, цуьнан программа къобалйийриг, партин дуьненан рицкъаца гӀолоцург, цунна рожехь ша гӀолоцург цуьнан цхьаьна кхолламан куьйгаллица» | «Партин декъахо лору муьлхха а, цуьнан программа къобалйийриг, партин дуьненан рицкъаца гӀолоцург а, партин цхьаьна кхолламехь ша дакъалоцург» |
Формулировкехь йоккха башхалла йоцушехь, цунах бахьне хилира декъадала. Нагахь Мартов партехь массаш хилийта гӀертахь, цуьнан декъахо хила таро яра муьлхха а кхетам болу политикин процессан декъахо а, политикех кхеташ воцург а, ткъа Ленин вара кадран партегахьа, шен чохь вверг декхарийлахь а волуш политикехь дакъалаца. Формалан реза ца хиларш фракцешна йукъахь къаьсташ дацара:
ТӀехьакхиа ерриг гуламал тӀаьхьарчу РСДБП куьйгаллин йукъаметтигийн историн дикка хала ду, хӀунда аьлча гуламан стенограмме хьаьжча гуламан векалийн шина тобана йукъахь лакхара хьесап долуш къийсамаш а бацара.
— Раскол в РСДБП после Второго съезда партии. www.agitclub.ru. ТӀекхочу дата: 2019 шеран 29 март.
Историкашна йукъахь тайп-тайпана ойланаш ю оцу башхаллех лаьцна. Иштта, британин историкан Р. Сервисан хета, билгалонан башхалла принципе а бахана къевсина: Мартовн гора парти, декъашхой шайн ойла йийца йиш йолуш, Ленин гӀертара парти центран когакӀела йолла[2][прим. 2]. Уставан кхаж тосуш Ленинан агӀончаш ийшира[прим. 3][прим. 4]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Martov.jpg/250px-Martov.jpg)
Цул тӀаьхьара дийцар даран пункт хилира «Су» газетан редколлегех дерг[прим. 5]. Ленин чот еш вара редколлегехь коьрта меттиг дӀалаца, цунна юьхьанца дуьйна ойла яра Мартовца альянс яр[прим. 6]. Ленина гӀара а ца доккхуш Мартовга элира редколлегии ялханна тӀера кхаанга охьаяккха аьлла, цунна йукъара Аксельрод, Потресов, Засулич дӀа а ваккхий[прим. 7]. ЖамӀехь, Ленина а, Мартовс а тергоне оьцур яра редколлеги Плеханов тергал а ца веш, Ленина иза лорура шен коьрта политикин конкурент[3][прим. 8]. Мартов оцу белхан реза ца хилира, тӀаккха Ленина Плехановга кховдийра Мартовн дуьхьала барт, иза реза хилира[3][прим. 9].
Хьажа кхин а
Билгалдахарш
- Комментареш
- Хьосташ
Литература
- Сервис Роберт. Ленин. Биография = Service R. Lenin: a biography. — М.: Попурри, 2002. — 624 с. — 11 000 экз. — ISBN 985-438-591-4.
Хьажоргаш
- Александр Рабинович. Большевики приходят к власти: Революция 1917 года в Петрограде