Йоккха АтагӀа
Йоккха АтагӀа йа «Сехьа-АтагӀа»[4] (оьрс. Старые Атаги) — Нохчийн Республикин Хьалха-Мартанан кӀоштара эвла. Йоккха-АтагӀин йуьртан меттиган административан йукъ[5].
| Эвла | |
| Йоккха АтагIа | |
|---|---|
 | |
| 43°07′19″ къ. ш. 45°44′17″ м. д.HGЯO | |
| Пачхьалкх | Росси |
| Республика | Нохчийчоь |
| Муниципалан кIошт | Хьалха-Мартанан |
| Истори а, географи а | |
| Дуьххьара хьахор | 1771 |
| Хьалхара цӀерш | Воздвиженская, Предгорное[1] |
| Центран локхалла | 280 м |
| Климатан тайпа | барамера |
| Сахьтан аса | UTC+3 |
| Бахархой | |
| Бахархой | ↗12 720[2] стаг (2020) |
| Къаьмнийн хӀоттам | нохчий |
| Динан хӀоттам | бусулбанаш-суннийш |
| Официалан мотт | Нохчийн мотт, оьрсийн мотт |
| Идентификаторан терахьаш | |
| Телефонан код | 8712[3] |
| Поштан индекс | 366023 |
| Автомобилан код | 20, 95 |
| ОКАТО ишар | 96234000013 |
| Картин тӀехь | |
    | |
Географи
Эвла лаьтта Орга эркан аьрру берд тӀехь Соьлжа-ГӀалин 15 км къилбехьа а, Хьалха-Мартанан 14 км малхбалехьа а.
Гергара нах беха меттигаш: къилбаседехьа — Шовдане эвла, къилбаседа-малхбалехьа — Чечана эвла, малхбалехьа — Жима АтагӀа, къилба-малхбалехьа — Чуьйри-Эвла, къилбаседа-малхбузехьа — ГӀойтӀа, ГӀой-Йист эвланаш а, Олхазар-КӀотар, малхбузехьа — Хьалха-Марта шахьар.
Къилба агIонехь Чахкер-Корт лам бу.
Истори
1944 шарахь, нохчий а, гӀалгӀай а махках баьхначул тӀехьа, Нохч-ГӀалгӀайн АССР дӀайаьккхинчул тӀаьхьа эвлин цӀе хийцира Предгорни аьлла[1].
1958 шарахь, Нохч-ГӀалгӀайн АССР метахӀоттийначул тӀаьхьа, эвлин шен хьалхара цӀе схьайелира.
2020 шеран 1 январехь Йоккха АтагӀа шен йуьртан меттиган латтанашца цхьаьна дехьайелира Соьлжа-ГӀалин кӀоштара Хьалха-Мартанан кӀошта[6].
Бахархой
| Бахархойн дукхалла | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1939[7] | 1959[8] | 1970[9] | 1979[10] | 1990[11] | 2002[12] | 2010[13] |
| 4990 | ↗5041 | ↗7935 | ↗8444 | ↗9076 | ↗10 161 | ↗10 884 |
| 2012[14] | 2013[15] | 2014[16] | 2015[17] | 2016[18] | 2017[19] | 2018[20] |
| ↗11 100 | ↗11 249 | ↗11 457 | ↗11 625 | ↗11 887 | ↗12 092 | ↗12 311 |
| 2019[21] | 2020[2] | |||||
| ↗12 494 | ↗12 720 | |||||
- Къоман хӀоттам
2010 шеран йерригроссийн бахархой багарбаран жамӀашца[22]:
| Къам | Барам, ст. | Берриг бахархойх дакъа, % |
|---|---|---|
| нохчий | 10 830 | 99,5 % |
| кхин | 54 | 0,5 % |
| берриш | 10 884 | 100,0 % |
Дешар
ГӀарабевлла йуьртахой
- Айдаев, ЮшаӀ Ахьйадан воӀ — филологин Ӏилманийн доктор, профессор, Российн Ӏаламан Ӏилманийн академин академик, Нохчийн Республикин Ӏилманийн академин академик, Нохчийн Республикин хьакъ долу Ӏилманан гӀуллакххо, Российн Йаздархой бертан а, журналистийн бертан а декъахо, Нохч-ГӀалгӀайн АССР хьакъ долу оьздангаллин белхало;
- Алиев, Эрис Хан Султан Гирей — Артиллерера инарла;
- Алиева Тамара ШоӀипан йоӀ — советийн, российн, нохчийн актриса, йишлакхархо, эстрадин хелхарча, конферансье, тайнигашловзорхо, Нохч-ГӀалгӀайн АССР халкъан артист, РСФСР хьакъ долу артист;
- Мациев Ислам Хьамзатан воӀ — российн дзюдоист, Российн 4-зза чемпион, Российн, Европин, дуьненан чемпионатийн дуккха а совгӀатхо, дуьненайукъара турнирийн толамхо, дуьненайукъара классан спортан говзанча;
- Нажаев, Ахьмад Идигович — йаздархо, поэт
- Насуханова Ляля Ӏандарбекан йоӀ — дуьххьарлера нохчийн пилот а, парашютист а, пилот-инструктор, ССРС авиацин спортан хьакъ долу говзанча, ССРС лакхара пилотажан гулйина командин декъахо;
- Осмаев Ӏаббас Догин воӀ - Историн Ӏилманийн доктор, профессор
- Татаев, Ильяс Вахьидан воӀ — РФ хьакъ долу исбаьхьалча, кинорежиссёр, сценарихо, скульптор;
- Хамидов, Ӏабдул-Хьамид Хьамидан воӀ — нохчийн актёр, йаздархо, поэт, драматург, гочдархо, театран гӀуллакххо, Нохч-ГӀалгӀайн АССР халкъан артист (1959), ССРС йаздархой бертан декъахо (1943), Нохч-ГӀалгӀайчоьнан йаздархойн бертан председатель;
- Эсамбаев, Махьмуд Ӏеласолтийн воӀ — советийн балетан артист, эстрадин хелхарча, хореограф, актёр. ССРС халкъан артист, Социалистийн Къинхьегаман турпалхо.
- Яндарбиев, Зеламха Ӏабдулмуслиман воӀ — политик, НРИ президентан декхарш кхочушдийриг.
Литература
- Старые Атаги и атагинцы: О лучших людях республики / Ваха Матиев. — Грозный: Книга, 1990. — 109 с.
