Pankreatitis
Upala gušterače (pankreatitis) predstavlja upalu izazvanu aktiviranim enzimima gušterače. Gušterača je velika žlijezda koja se nalazi iza želudca i u tijesnom kontaktu je sa dvanaesnikom (duodenumom). Gušteračni vod sakuplja digestivne sokove i vodi ih u duodenum. Ovaj vod se spaja sa glavnim žučnim vodom koji se naziva glavni žučovod (lat. ductus choledocus). U normalnim situacijama enzimi gušterače se nalaze u neaktivnoj formi do trenutka kada se nađu u alkalnoj sredini unutar duodenuma.[1] Međutim, kod upale dolazi do aktiviranja ovih enzima koji tada počinju autodigestiju same žlijezde.Pankreatitis je upala gušterače koja može nastati u toku zaraznih bolesti ili prelaskom infekcije u gušteraču metastatski ili sa žučnih puteva u holelitijazi.[2]
Po toku, pankreatitis može biti:
- Akutni pankreatitis
- Hronični pankreatitis
Obje forme mogu dovesti do komplikacija.[3] U teškim slučajevima dolazi do krvarenja, infekcije i trajnog oštećenja organa uz, po život opasni, šok. Smrtnost kod akutne upale gušterače je oko 20%.
Znaci i simptomi pankreatitisa zavise i od tipa upale.[3]
Akutna upala gušterače
Kod akutne upale gušterače (pancreatitis acuta), pankreasni enzimi izlaze iz acinarnih ćelija u okolno tkivo. Radi se o autodigestivnoj bolesti, jer nastaje razgradnja vlastitim proteolitičkim enzimima (u prvom redu tripsinom).
Etiologija
Nije potpuno poznata, a neki od uzroka su:
- bolesti žučnih putova i alkohol
- ozljede gušterače uslijed tupih abdominalnih trauma ili hirurških zahvata
- infekcije
- lijekovi (kortikosteroidi)
- hiperparatireoidizam, hiperkalciemija, hiperlipidemija
- idioopatski pankreatitis
Simptomi
Znaci akutnog pankreatitisa uključuju:
- bol gornjeg abdomena
- abdominalna bol uz epigastriju koja se prenosi na leđa
- abdominalna bol koja pogorša nakon obroka
- abdominalna bol koja se olakša naginjanjem naprijed i kada se pacijent sklupča, a pogoršava u ležećem položaju
- nausea (mučnina)
- povraćanje
- osjetljivost trbuha na dodir
- tjelesna temperatura može biti povišena ili subnormalna
- ikterus se javlja u oko 30% bolesnika
- tetanija se javlja kod hipokalciemije
- nakon nekoliko dana mogu se pojaviti modrikaste pjege u lumbalnom području
Hronični pankreatitis
Hronična upala gušterače (pancreatitis chronica) se može nastaviti na akutnu upalu gušterače, ali se kod nekih bolesnika pojavljuje kao zasebna hronična upala.
Glavni uzrok bolesti je alkoholizam, a ostali su hereditarnost, hiperkalciemija i hiperlipidemija.
Simptomi
Znaci hroničnog pnakreatitisa uključuju:
- bol gornjeg abdomena (iznad pupka) koja se često pojavljuje na mahove
- poremećaj probave
- gubitak težine, anoreksija, mučnina, povraćanje, flatuencija
- masne smrdljive stolice, steatoreja (steatorrhea) zbog gušteračne egzokrine insuficijencije
- dijabetes
- mehanički ikterus
Liječenje
- konzervativno liječenje se sastoji od dijetalne prehrane (posna hrana) i uzimanju tableta gušteračnih fermenata u toku obroka, apstinencija od alkohola
- hirurško liječenje je potrebno kod nepodnošljivih bolova.
Literatura
- Ivan Prpić, Kirurgija za više medicinske škole, Medicinska naklada, 1996., Zagreb, ISBN 953-176-049-7
Reference
Nedovršeni članak Pankreatitis koji govori o medicini treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
