Nacionalizam

Nacionalizam je ideologija koja drži da je nacija, etnička pripadnost, ili nacionalni identitet osnovni dio ljudskog društva, i koja ima političke implikacije utemeljene na ovom mišljenju; prije svega, tvrdnja da je nacija "jedina pravovaljna osnova za državu",^[1][2] te da "svaka nacija zaslužuje svoju državu". Nacionalizam ima za cilj sticanja i održavanja suvereniteta (samouprave) nacije nad svojom domovinom radi stvaranja nacije- države.^[3] U ovome obliku, nacionalizam je univerzalna ideologija; ali ovaj izraz također odnosi se na određene ideologije nacionalnih pokreta, koje imaju političke tvrdnje u ime pojedinih nacija.

Nacionalizam smatra da svaka nacija treba da upravlja sama sobom, bez spoljnog uplitanja (samoopredjeljenja), da je nacija prirodna i idealna osnova za državu,^[4] i da je nacija jedini pravi izvor političke moći.^[3][5] Nadalje ima za cilj izgradnju i održavanje jedinstvenog nacionalnog identiteta, zasnovanog na kombinaciji zajedničkih društvenih karakteristika kao što su kultura, etnička pripadnost, geografska lokacija, jezik, politika (ili vlada), religija, tradicija i vjerovanje u zajedničkoj jedinstvenoj historiji,^[6][7] i promovirati nacionalno jedinstvo ili solidarnost^[3]] Nacionalizam, dakle, nastoji da očuva i neguje tradicionalnu kulturu jedne nacije.^[8] Postoje različite definicije "nacije", što dovodi do različitih tipova nacionalizma. Dva glavna različita oblika su etnički nacionalizam i građanski nacionalizam.

Nacionalizam se razvio krajem 18. vijeka, posebno s Francuskom revolucijom i širenjem principa narodnog suvereniteta (ideja da "narod" treba da vlada).^[9] Tri glavne teorije su korištene da se objasni njegov nastanak. Primordijalizam (perenijalizam) se razvijao zajedno sa nacionalizmom tokom romantične ere i smatrao je da su nacije uvijek postojale. Ovo gledište je od tada odbačeno od strane naučnika,^[10] a nacije se sada posmatraju kao društveno konstruisane i historijski uslovljene.^[11] Teorija modernizacije, trenutno najčešće prihvaćena teorija nacionalizma,^[12] usvaja konstruktivistički pristup i predlaže da je nacionalizam nastao kao rezultat procesa modernizacije, kao što su industrijalizacija, urbanizacija i masovno obrazovanje, koji su omogućili nacionalnu svijest.^[11][13] Zagovornici ove teorije opisuju nacije kao "zamišljene zajednice", a nacionalizam kao "izmišljenu tradiciju" u kojoj zajednički osjećaji pružaju oblik kolektivnog identiteta i povezuju pojedince u političku solidarnost.^[11][14][15] Treća teorija, etnosimbolizam objašnjava nacionalizam kao proizvod simbola, mitova i tradicija, kao što je povezano s radom Anthonyja D. Smitha. Osim toga, širenje nacionalističkih pokreta tokom dekolonizacije navelo je mnoge teoretičare da ispitaju ulogu elita u mobilizaciji zajednica kako bi održale svoju moć.^[9]

Moralna vrijednost nacionalizma, odnos između nacionalizma i patriotizma, te kompatibilnost nacionalizma i kosmopolitizma su predmeti filozofske rasprave.^[11] Nacionalizam se može kombinovati sa različitim političkim ciljevima i ideologijama kao što su konzervativizam (nacionalni konzervativizam i desničarski populizam) ili socijalizam (ljevičarski nacionalizam).^[4][16][17] U praksi, nacionalizam se vidi kao pozitivan ili negativan u zavisnosti od njegove ideologije i ishoda. Nacionalizam je bio odlika pokreta za slobodu i pravdu, povezivan je sa kulturnim preporodom^[3] i podstiče ponos na nacionalna dostignuća.^[18] Također se koristi za legitimizaciju rasnih, etničkih i vjerskih podjela, potiskivanje ili napad na manjine i podrivanje ljudskih prava i demokratskih tradicija.^[11] Radikalni nacionalizam u kombinaciji s rasnom mržnjom bio je ključni faktor u holokaustu koji je počinila nacistička Njemačka,^[19] te genocida u Srebrenici koji je počinila srpska vojska.