Leonora Carrington

E parrez Clayton-le-Wood e Choley e kontelezh Lancashire e Bro-Saoz e oa bet ganet Leonora Carrington d'ar 6 a viz Ebrel 1917^[3] ; iwerzhonadez e oa he mamm Marie Humphreys Moorhead, ha saoz e oa he zad Harold Wylde Carrington, a oa e penn labouradegoù gwiadel^[4]. Gouarnerezed, heñcherien ha leanezed a reas war he zro, ne voe ket desavet gant he zud.

Skoliadur

Da 8 vloaz e voe kaset d'ur skol gatolik a oa e Chelmsford, ma voe argaset abalamour ma nac'he labourat ; eus skol kouent St. Mary en Ascot e voe argaset ivez. Ken rebell e oa ar plac'h ma voe kaset gant he zud da skolaj kastizus Miss Penrose e Firenze, hag argaset alese e voe ivez ; neuze e voe kaset da Baris d'ur skolaj dichek all, a rankas kuitaat ivez goude un nebeud mizioù. Brouezet-bras e voe he zud, setu ma kasjont o merc'h da lojañ en ur skol strizh-kenañ, e Paris en-dro ; ne voe ket argaset Leonora ar wech-se, rak kemer an tec'h a reas ha distreiñ d'ar gêr.

Taolennoù eus mare an Azginivelezh he doa gwelet e Firenze ha reoù surrealour e Paris ; enep ma yaje da arzourez e savas he zad, met broudet e voe gant he mamm. Kement e pouezas Leonora avat ma voe aotreet da studiañ e School of Art Chelsea er bloavezh-skol 1935-1936.^[5]
Goude he bloavezh studi e Chelsea e c'hallas mont da skol al livour gall kubour Amédée Ozenfant (1886-1966), staliet e 1936 e London. Er bloaz-se e profas Mary Moorhead d'he merc'h 19 vloaz ul levr nevez-embannet diwar-benn ar surrealouriezh, bet aozet gant Herbert Read, Surrealism^[6].

E Diskouezadeg 1936 e London e welas L. Carrington oberennoù ar surrealour alaman Max Ernst (1891-1976). Bloaz goude e kejas ouzh an arzour e London ; taol-kurun ar garantez a skoas war ar Saozez 20 vloaz hag an Alaman 46 vloaz, ha kerkent ez eas Leonora da vevañ gant an arzour brudet. Ken kounnaret e voe he zad pa glevas keloù ma lakaas ar polis da embann un urzh herzel a-enep an Alaman en askont da bornografiezh.^[7]. Ar c'houblad hag arzourien all a gavas repu e Kernev-Veur betek dibenn an hañvezh ; goude-se e tistroas Max Ernst da Baris gant Leonora hag e tilezas e wreg Marie-Berthe Aurenche (abaoe 1927 e oant dimezet, hag e 1942 e tispartijont). E 1938, ar c'houblad a guitaas Paris hag en em stalias e Sant Martin d'Ardecha nepell diouzh Avinhon, en un ti bet prenet gant Leonora a-drugarez d'ur yalc'had digant he mamm.^[7] Kenlabourat a reas an daou arzour eno, ouzhpenn da skorañ an eil egile en diorroadur arzel. Meur a arzour surrealour a dremenas dre o zi, Salvador Dalí ha Pablo Picasso en o zouez.

Pa darzhas an Eil Brezel-bed e Bro-C'hall d'an 3 a viz Gwengolo 1939 e voe harzet Max Ernst gant ar pennadurezhioù gall war zigarez ma oa alaman, un étranger hostile neuze hervez ar polis. A-drugarez da emell Paul Éluard ha mignoned all e voe didamallet goude un nebeud sizhunvezhioù. Hogen nebeut goude aloubidigezh Bro-C'hall gant an nazied e voe harzet gant ar Gestapo war zigarez ma oa dilignezet e oberennoù ; koulz Max Ernst hag an arzour alaman-ha-gall Hans Bellmer (1902-1975) a voe bac'het met Ernst a zeuas a-benn da dec'hel da Stadoù-Unanet Amerika gant harp ar vadoberourez Peggy Guggenheim (1898-1979) en ur lezel Leonora Carrington war e lec'h.
Mantret-bras e voe honnezh, ken ma voe skoet gant un diwaskadenn nervel ; p'edo an nazied o c'hounez tachenn e kinnigas ur vignonez dezhi, Catherine Yarrow, tec'hel ganti da Spagn. Ret e voe d'an arzourez yaouank (23 bloaz), gwerzhañ an ti war an tach hag izelbriz, gant an holl oberennoù a oa e-barzh, d'un ostiz er gêriadenn ha kemer penn an hent hep distro.^[7]
E Madrid e chomas e ti mignoned d'he familh betek ma voe erru ken izel ma voe bac'het en ur bredospital e Santander ma voe mezeget gant tredangridoù, Cardiazol® ha Luminal®, evel ma oa ar c'hiz en Europa ar mare-se. C'hwec'h mizvezh-pad e chomas eno ; goude-se e tivizas he zad he c'has dindan gward d'ur sanatoriom e Suafrika via Lisboa.^[8]
Erru e Lisboa he doe Leonora Carrington an dizober eus he ambrouger hag ec'h eas betek kannati Mec'hiko davit Renato Leduc (1897-1986), ur barzh surrealour hag a oa kannad Mec'hiko e Portugal. Hennezh a asantas dimeziñ gant Leonora evit ma vije roet dezhi immuniezh diplomatek pried ur c'hannad ; 24 bloaz e oa Leonora, 20 vloaz yaouankoc'h eget he fried, met disujet diouzh he zad e oa an arzourez yaouank.^[9]

R. Leduc hag e bried a veajas da New York ma chomjont gant surrealourien a-raok mont da Vec'hiko, ma tizimezjont e 1943. Eno e chomas Leonora Carrington e-pad an nemorant eus he buhez, gant chomadennoù e New York a vare da vare.^[9]
Goude bezañ tremenet un ran eus ar bloavezhioù 1960 e New York e tistroas da Vec'hiko da vevañ ha da labourat. Eno, e 1963, e voe goulennet diganti ur murlivadur awenet gant kontadennoù hengounel ar vro, evit an Instituto Nacional de Antropología e Historia ; El Mundo Mágico de los Mayas eo an anv a voe roet d'an oberenn gant an arzourez^[10].

E 1946 e timezas gant al luc'hskeudenner hungariat Emérico Weisz (1911-2007) ; daou vab o doe : ar skrivagner Gabriel (*1945)^[11] hag al livour Pablo (*1947)^[12].

D'ar merc'her 25 a viz Mae 2011 e varvas Leonora Carrington diwar skeventfo e Ciudad de México, m'eo beziet er Panteón Inglés^[13].

• 
  Cómo hace el pequeño cocodrilo (1998)
  Staliet e Ciudad de México e 2000
• 
  La inventora del atole, 2010
• 
  La barca de las grullas
  Museo Leonora Carrington, San Luis Potosí
• 
  El desconocido
  Museo Leonora Carrington

• La Maison de la Peur, 1938 (skeudennaout gant Max Ernst)
• Down Below (1944)
• Une chemise de nuit de flanelle, 1951
• El Mundo Mágico de Los Mayas, 1964 (Museo Nacional de Antropología, skeudennaouet gant L. Carrington)
• The Oval Lady: Six Surreal Stories, 1975 (ISBN 978-0-88496-036-2)
• The Hearing Trumpet, 1976 (ISBN 978-0-14-118799-0)
• The Stone Door, 1977 (ISBN 978-0-312-76210-0)
• The Seventh Horse and Other Tales, 1988 (ISBN 978-0-525-48384-7)
• The House of Fear: notes from Down below, 1988 (ISBN 978-0-525-24648-0)

• (en) CARRINGTON, Leonora (1944). Down Below. New York : New York Review Books Classics, 2017(ISBN 978-1-68137-060-6)
• (en) Bird, Michael. The St Ives Artists – A Biography of Place and Time. Farnham : Lund Humphries, 2008 (ISBN 978-0-85331-956-6)
• (en) Robinson, Michael. Surrealism. London : Starfire Publishing, 2006 (ISBN 978-1-84451-694-0)

• (es) (en) 'Mudeo Leonora Carrington'. Kavet : 09/02/2022.