Абазначэнні, якія выкарыстоўваюцца ў найменнях таксонаў

• Назву таксона ў рангу вышэй за від рэкамендуецца пісаць з вялікай літары.
• Раней дапушчалася напісанне відавых эпітэтаў з вялікай літары ў тым выпадку, калі яны ўтвораны ад імя ці прозвішча, але цяпер усе відавыя эпітэты пішуць з малой літары.
• Эпітэты, якімі пазначаюць культывары, пішуцца з вялікай літары (гл. cv.).

• aggr. (скар. ад лац.: aggrego) — нефармальная група падобных відаў

• anon. (скар. ад лац.: anonymus) — аўтар невядомы

• auct. (скар. ад лац.: auctorum) — у аўтараў, у розных аўтараў

• auct. pl. (скар. ад лац.: auctorum plurimorum) — у розных аўтараў

Прыклад: у спісе таксонаў роду Сардэчнік (Leonurus) на сайце GRIN маюцца запісы:

Leonurus sibiricus L.

Leonurus sibiricus auct. pl. = Leonurus japonicus Houtt.

Іх варта разумець так: правільнай варта лічыць назву, аўтарам якога з’яўляецца Карл Ліней — Leonurus sibiricus L.; назвы ж Leonurus sibiricus, у якасці аўтара якіх названы якія-небудзь іншыя асобы, з’яўляюцца няправільнымі і павінны разглядацца ў якасці сіноніма правільнай назвы Leonurus japonicus Houtt.

• candidatus (лац.) — кандыдат, сушукальнік; у мікрабіялогіі: слова, якое ідзе перад назвай таксона і паказвае на тое, што гэты мікраарганізм пакуль не культываваны (гэта значыць тыпавыя штамы гэтага мікраарганізма яшчэ не дэпанаваны, што ў наш час з’яўляецца абавязковай умовай прызнання яго назвы)^[1]

Прыклад: Candidatus Brocadia anammoxidans Jetten et al.

• cf. (скар. ад лац.: confer) — непацверджаная ідэнтыфікацыя

Прыклады:

• Pteridinium cf. simplex Gurich
• cf 1963. Pteridinium simplex Glaessner

• comb. nov. (скар. ад лац.: combinatio nova) — новая камбінацыя, гэта значыць камбінацыя, утвораная ад раней апублікаванай законнай назвы^[2]

• convar. (скар. ад лац.: convarietas) — група разнавіднасцей

• ct. (скар. ад лац.: chemotypus) — хематып (група арганізмаў, якая вылучаецца з таксона і мае здольнасць да ўтварэння тых ці іншых хімічных рэчываў)

Прыклад: Thymus vulgaris ct. thymol —Чабор звычайны, тымольны тып

• cv. (скар. ад лац.: cultivar) — культывар (група раслін, якая падтрымліваецца культываваннем)

Назва сорту пішацца пасля назвы таксона (роду, віда, падвіда). Выкарыстоўваецца два варыянты запісу назвы культывара: гэта назва можа аддзяляцца ад назвы таксона абазначэннем cv., а можа быць у адзіночныя двукоссі (у другім выпадку скарачэнне cv. не выкарыстоўваецца).

Прыклады запісу назвы для аднаго з сартоў піерыса японскага — Forest Flame (на фатаграфіі):

• Pieris formosa cv. Forest Flame
• Pieris formosa ‘Forest Flame’

• emend., часам em. (скар. ад лац.: emendavit) — выправіў, перарабіў^[3]
• emend., часам em. (скар. ад лац.: emendatus, emendata, emendatum — выпраўлены, зменены, палепшаны) — абазначэнне, якое паказвае на тое, што граніцы таксона былі зменены без змены тыпу яго назвы; ставіцца пасля абазначэння аўтара назвы таксона ў яго першапачатковых граніц і да абазначэння аўтара, адказнага за гэтыя змены^[4]

Прыклад: Bacillus Kohn emend. Migula

• et (лац.) і

• et al. (скар. ад лац.: et alii) — і іншыя; абазначэнне выкарыстоўваецца для скарочанага запісу спісу аўтараў данага таксона; гэта скарачэнне шырока выкарыстоўваецца і ў іншых галінах навукі

Прыклад: замест запісу Petasites hybridus (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. дапушчальна выкарыстоўваць скарочаны запіс Petasites hybridus (L.) G.Gaertn. et al.

• ex (лац.) — з, у адпаведнасці з, паводле

1. у батаніцы выкарыстоўваецца для сувязі прозвішчаў двух аўтараў, з якіх другі сапраўды апублікаваў назву таксона, прапанаваную, але сапраўды не апублікаваную першым;

2. у заалогіі і бактэрыялогіі выкарыстоўваецца для сувязі прозвішчаў двух аўтараў, з якіх першы апублікаваў назву таксона, прапанаваную, але не апублікаваную другім

• f., ці fil. (скар. ад лац.: filius) — сын

Прыклад: Hook. — скарачэнне прозвішча батаніка Уільяма Джэксана Гукера; Hook.f. — скарачэнне прозвішча яго сына, батаніка Джозефа Долтана Гукера

• f. (скар. ад лац.: forma) — форма; у батаніцы: слова, якое ўваходзіць у назву таксона і паказвае на адпаведны ранг гэтага таксона

• f. sp. (скар. ад лац.: forma specialis) — спецыяльная форма; у батаніку і мікалогіі: абазначэнне, якое ўваходзіць у назву таксона і паказвае на форму паразіта (расліны, грыба), адаптаванага да спецыфічнага гаспадара; наменклатура спецыяльных формаў не рэгулюецца палажэннямі Міжнароднага кодэкса батанічнай наменклатуры

• fil. — гл. f.

• hort. (скар. ад лац.: hortulanorum) — у садоўнікаў; у батаніцы выкарыстоўваецца для пазнячэння садоўніцкага паходжання назвы

Прыклад: Dioscorea illustrata hort. ex W.Bull — запіс пазначае, што батанік W. Bull сапраўды апублікаваў назву гэтага віду, які і да яго выкарыстоўваўся ў садаводстве

• in (лац.) — у; выкарыстоўваецца для сувязі прозвішчаў двух аўтараў, з якіх другі быў выдаўцом ці аўтарам усёй працы, а першы адказны за сапраўднае апублікаванне ці прыдатнасць назвы таксона

Прыклад: Pimpinella hookeri C.B.Clarke in Hook.f. — гэта азначае, што Чарлз Бэран Кларк апублікаваў назву віду ў працы Джозефа Долтана Гукера.

• incertae sedis (лац.) — нявызначанага становішча; выраз, які паказвае на тое, што становішча таксона ў сістэме няяснае

• ined. (скар. ад лац.: ineditus) — не апублікавана; пішацца пасля назвы таксона, каб паказаць, што гэта назва да гэтага моманту часу яшчэ не апублікавана

• MS (скар. ад лац.: manuscriptum) — рукапіс; пішацца пасля назвы таксона, каб паказаць, што гэтая назва не была апублікавана, а згадвалася іншым чынам

• nec (лац.) — і не; выкарыстоўваецца ў канструкцыі non… nec для тлумачэння, што гэты таксон не варта разумець ні ў тым сэнсе, які прыведзены пасля слова non, ні ў тым сэнсе, які прыведзены пасля слова nec (звычайна гэта адносіцца да таксанамічных амонімаў)

Прыклад: Bartlingia Brongn. (1827) non Rchb. (1824) nec F.Muell. (1877) — запіс пазначае, што разглядаецца таксон Bartlingia, апісаны Адольфам Тэадорам Браньярам у 1827 годзе, а не таксоны, якім у 1824 і 1877 годзе адпаведна Людвіг Райхенбах і Фердынанд фон Мюлер далі тое ж імя

• nom. ambig. (скар. ад лац.: nomen ambiguum) — двухсэнсоўная назва; назва, якая рознымі аўтарамі выкарыстоўвалася для розных таксонаў

• nom. cons. (скар. ад лац.: nomen conservandum)

1. у батаніцы: кансерваваная назва таксона; такая назва сямейства, рода ці віду, якая зацверджана ў якасці законнай і з’яўляецца прыярытэтнай у параўнанні з іншымі назвамі гэтага таксона пры тым, што яна супярэчыць аднаму ці некалькім палажэнням Міжнароднага кодэкса батанічнай наменклатуры (МКБН) (напрыклад, была незаконнай пры апублікаванні ці не мела прыярытэту); гэты ж тэрмін ужываецца да назвы, для якой быў пастаўлены пасродкам кансервацыі яго тып, напісанне або граматычны род^[5]

Прыклад: Amborellaceae Pichon, nom. cons. (1948)

2. у заалогіі: захаваная назва таксона; выкарыстанне такой назвы афіцыйна дазволена, нягледзячы на тое, што яна супярэчыць аднаму ці некалькім палажэнням Міжнароднага кодэкса заалагічнай наменклатуры (МКЗН)

• nom. dub. (скар. ад лац.: nomen dubium) — назва сумніўная; гэтая назва мае нявызначанае ўжыванне ці з прычыны немагчымасці здавальняючай тыпіфікацыі, ці з прычыны немагчымасці ўсталяваць, да якога таксона мусіць быць аднесены наменклатурны тып гэтай назвы

• nom. illeg., ці nom. illegit. (скар. ад лац.: nomen illegitimum) — незаконная назва; назва таксона, якая не адпавядае артыкулам адпаведнага наменклатурнага кодэкса, хоць і сапраўды была апублікавана; прыкладам незаконнай назвы можа служыць амонім (назва, арфаграфічна ідэнтычная іншай, але заснаваная на іншым наменклатурным тыпе)

• nom. inval. (скар. ад лац.: nomen invalidum) — несапраўдная (невалідная) назва таксона

• nom. nov. (скар. ад лац.: nomen novum) — новая назва; назва таксона, якая прапанавана і апублікавана з мэтай неабходнай замены раней апублікаванай назвы; гэтае скарачэнне можа адносіцца да назвы толькі таго таксона, які быў вядомы і раней, але пад іншай назвай^[6]

• nom. nud. (скар. ад лац.: nomen nudum) — назва «голая»; назва, апублікаваная без суправаджэння адпаведным апісальным матэрыялам; таксама лічыцца несапраўднай (nom. inval.)

• nom. prov. (скар. ад лац.: nomen provisorum) — папярэдняя (загадзя прапанаваная) назва таксона, сапраўднае апісанне якой адбудзецца ў будучыні

• nom. rej., nom. rejic. (скар. ад лац.: nomen rejiciendum) — назва адпрэчаная; назва, выкарыстанне якога афіцыйна адпрэчана (звычайна з прычыны перавагі іншай назвы)

• nom. subnud. (скар. ад лац.: nomen subnudum) — «амаль голая» назва; назва, якая не мае дастатковага апісання для аднясення да таго ці іншага арганізма; абазначэнне неафіцыйнае, тэрмін не прызнаецца МКБН і МКЗН

• nom. superfl. (скар. ад лац.: nomen superfluum) — залішняя назва; назва, заснаваная на тым жа тыпе, што і іншая раней апублікаваная сапраўдная назва; таксама лічыцца незаконнай (nom. illeg.)

• nom. utique rej. — безумоўна адпрэчаная назва; яна сама і ўсе камбінацыі, заснаваныя на ёй, не павінны выкарыстоўвацца, нягледзячы на магчымы прыярытэт.

• non (лац.) — не

1. выкарыстоўваецца для таго, каб паказаць, у якім сэнсе не варта разумець гэтую назву (звычайна гэта адносіцца да таксанамічных амонімаў)

Прыклад: Pfeifferella Labbe (1899) non Buchanan (1918) — запіс паказвае, што разглядаецца таксон Pfeifferella Labbe (1899), а не таксон Pfeifferella Buchanan (1918)

2. выкарыстоўваецца ў канструкцыі non… nec для тлумачэння, што гэты таксон не варта разумець ні ў тым сэнсе, які прыведзены пасля слова non, ні ў тым сэнсе, які прыведзены пасля слова nec

Прыклад гл. у раздзеле nec

3. выкарыстоўваецца ў канструкцыі sensu… non для тлумачэння, што гэты таксон разумеецца ў тым сэнсе, які прыведзены пасля слова sensu, а не ў тым, што прыведзены пасля слова non

Прыклад: гл. у раздзеле sensu.

• nothof. (скар. ад лац.: nothoforma) — гібрыдная форма (аналаг рангу форма для гібрыдаў); скарачэнне nothof. выкарыстоўваецца па аналогіі са скарачэннем f.

• nothosubsp. (скар. ад лац.: nothosubspecies) — гібрыдны падвід (аналаг рангу падвід для гібрыдаў); скарачэнне nothosubsp. выкарыстоўваецца па аналогіі са скарачэннем subsp.

• nothovar. (скар. ад лац.: nothovarietas) — гібрыдная разнавіднасць (аналаг рангаў разнавіднасць ці варыетэт для гібрыдаў); скарачэнне nothovar. выкарыстоўваецца па аналогіі са скарачэннем var.

• opus utique oppr. (скар. ад лац.: opus utique oppressa) — у батаніцы: безумоўна адпрэчаная праца; назвы таксонаў, якія змяшчаюцца ў іх, не з’яўляюцца сапраўды апублікаванымі (nom. inval.)

• orth. var. (скар. ад лац.: varietas orthographia ці англ.: orthographic variant) — арфаграфічны варыянт; напрыклад, няправільны варыянт напісання назвы таксона ці варыянт па правілах іншага кодэкса біялагічнай наменклатуры.

Прыклады няправільных варыянтаў напісання назвы роду Mammillaria Haw. з сямейства Кактусавыя:

• Mamillaria F.Rchb., orth. var.
• Mammilaria Torr. & A.Gray, orth. var.

Прыклад арфаграфічных варыянтаў, якія ўзніклі пры пераносе таксона ў іншае царства:

• Labyrinthulomycota Whittaker 1969, mycol. orth. var.
• Labyrinthista Caval.-Sm. 1989, zool. orth. var.

3. знак множання паміж дзвюма ці большай колькасцю назваў таксонаў пазначае вынік скрыжавання гэтых таксонаў

Прыклад 1: Forsythia × intermedia Zabel [= Forsythia suspensa (Thunb.) Vahl × Forsythia viridissima Lindl.]

Пример 2: × Sorbocotoneaster Pojark. [= Sorbus L. × Cotoneaster Medik.]

• & гл. et

• Спіс батанікаў-сістэматыкаў
• Бінамінальная наменклатура
• Кодэксы біялагічнай наменклатуры
• Спіс лацінскіх скарачэнняў

• Международный кодекс ботанической номенклатуры (Венский кодекс), принятый Семнадцатым международным ботаническим конгрессом, Вена, Австрия, июль 2005 / Пер. с английского. Ответственный редактор Н. Н. Цвелёв. — М.; СПб.: Товарищество научных изданий КМК, 2009. — С. 124—136. — 282 с. — 800 экз. — ISBN 978-5-87317-588-8. — УДК 58(083.7)
• Джеффри Ч. Биологическая номенклатура = Charles Jeffrey. Biological Nomenclature. Second edition / Пер. с англ. — М.: Мир, 1980. — 120 с. — 15 000 экз. Архівавана 19 жніўня 2017. — УДК 574:001.4
• Алексеев Е. Б., Губанов И. А., Тихомиров В. Н. Ботаническая номенклатура. — М.: Изд-во МГУ, 1989. — 168 с. — 8 300 экз. — ISBN 5-211-00419-1. — УДК 582.57.06
• Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ. (ред. Григорьев Д. и др.) — Könemann, 2006 (русское издание). — С. 946—957. — ISBN 3-8331-1621-8.
• Международный Кодекс номенклатуры культурных растений. 1969. — Л.: Наука, 1974.

• International Code of the Zoological Nomenclature (Чацвёртае выданне, 2000) (англ.)
• International Code of the Botanical Nomenclature Архівавана 12 снежня 2002. (St. Louis, 2000) (англ.)
• International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Melbourne Code) Архівавана 15 лістапада 2015.
• International Code of the Botanical Nomenclature (Vienna, 2005) (англ.)
• International Code of Nomenclature of Bacteria (1990) (англ.)
• The International Code of Virus Classification and Nomenclature Архівавана 16 верасня 2011. (2002) (англ.)
• Symbols and abbreviations in GRIN taxonomy Архівавана 18 лютага 2013. (англ.)
• KEW. World checklist of selected plant families. About the Checklist. Abbreviations used Архівавана 11 верасня 2012. (англ.) (Праверана 16 жніўня 2011)
• INDEX SYNONYMIQUE DE LA FLORE DE FRANCE (фр.) (Праверана 17 лістапада 2008)
• Хрипко В. О нужной латыни замолвим слово… Статья на сайте www.flowersweb.info (Праверана 20 лістапада 2008)