140-ы рамонтны завод

Рухомы танка-агрэгатны рамонтны завод № 7 быў створаны па рашэнні Дзяржаўнага камітэта абароны СССР^[2], у маі—жніўні 1943 года ў горадзе Вышні Валачок Калінінскай вобласці РСФСР^[1][3].

5 красавіка 1945 года завод быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі — «за прыкладнае выкананне заданняў камандавання ў баях з нямецкімі захопнікамі пры авалоданні горадам Будапешт і праяўленым пры гэтым доблесць і мужнасць"».

Усяго да канца Вялікай Айчыннай вайны завод адрамантаваў 6,5 тысяч танкаў, больш за 3000 рухавікоў, а таксама дзясяткі тысяч агрэгатаў трансмісіі, вузлоў і механізмаў^[3].

У ліпені 1948 года быў перадыслакаваны ў горад Барысаў Мінскай вобласці БССР^[1] і ў снежні 1948 года атрымаў новае найменне — 140-ы рамонтны завод.

У 1968 годзе завод асвоіў капітальны рамонт БМП-1, у 1981 годзе — капітальны рамонт танка Т-72, у 1988 годзе асвоіў капітальны рамонт інжынернай машыны разграмадзя ІМР.На базе прадпрыемства сумесна з канструктарска-тэхналагічным цэнтрам ГБТУ Міністэрства абароны СССР адпрацоўваліся тэхналогіі капітальнага рамонту і мадэрнізацыі бранятанкавай тэхнікі і ўзбраення, якія ў наступным ўкараняліся на іншых рамонтных прадпрыемствах. Усяго ў савецкі перыяд прадпрыемствам было адрамантавала больш 13000 баявых машын пяхоты БМП-1 і БМП-2, 1000 танкаў і 77000 рухавікоў^[2].

Пасля 1991 года прадпрыемства перайшло ў вядзенне Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь^[1].

У адпаведнасці з Дагаворам аб звычайных узброеных сілах у Еўропе Беларусь прыняла на сябе абавязацельствы па скарачэнні колькасці бронетэхнікі, пасля чаго на 140-м рамонтным заводзе пачалося знішчэнне перавышальных дазволены ліміт танкаў, бронетранспарцёраў і бронемашын. У сувязі з практычна поўным знікненнем дзяржаўных заказаў у 1990-я гады становішча прадпрыемства ўскладнілася^[3], колькасць рабочых скарацілася з 1800 да 800 чалавек^[4].

Імкнучыся пашырыць спектр паслуг, на заводзе асвоілі капітальны рамонт тэхнікі грамадзянскага прызначэння: чыгуначных автодрезин, автомотрис, цеплавозаў ТГК, а таксама рухавікоў для трактароў «Кіравец» і вялікагрузных аўтамабіляў БелАЗ^[4].

Акрамя таго, на базе шасі падлягаючых ліквідацыі БМП-1 сумесна з УНДІТрансмаш былі распрацаваны аварыйна-выратавальныя машыны «Бярэзіна» і «Алеся», лесапажарныя машыны ЛПМ, а на базе танка — Т-62 — гусенічны цягач «Зубр»^[4].

У пачатку 2000-х гадоў на заводзе пачалася распрацоўка мадэрнізаваных варыянтаў БТР-60ПБ і БТР-70 для Узброеных Сіл краіны і замежных заказчыкаў^[5].

У 2001 годзе завод пачаў распрацоўку мадэрнізаванага варыянту БТР-70 сумесна са славацкай кампаніяй «Metapol», якая прапанавала для ўстаноўкі на бронетранспарцёр свой вежавы баявы модуль «Cobra» (які таксама прапаноўваўся для ўстаноўкі на БМП-1 і на мадэрнізаваны варыянт бронетранспарцёра OT-64 SKOT чэхаславацкай вытворчасці). Дэманстрацыйны ўзор бронемашыны «Кобра-К» (БТР-70 з баявым модулем «Cobra») удзельнічаў у комплексных аператыўна-тактычных вучэннях «Бярэзіна-2002», якія праходзілі з 27 мая па 2 чэрвеня 2002 года, у кастрычніку 2002 года быў прадстаўлены на міжнароднай выставе ўзбраення і ваеннай тэхнікі «SOFEX-2002» у Амане (Іарданія), а пазней — на іншых зброевых выставах^[6]. Акрамя таго, была створана бронемашына «Кобра-С» (БМП-1 з баявым модулем «Cobra»), таксама прадстаўленая на зброевых выставах і прапанаваная на экспарт^[4] і пачаты работы па мадэрнізацыі аднаго МТ-ЛБ^[7].

У гэты ж час адзін БТР-80 быў абсталяваны кандыцыянерам «Фалькат» мінскай вытворчасці (у далейшым, гэты бронетранспарцёр паспяхова прайшоў выпрабаванні, але далейшага развіцця гэты варыянт мадэрнізацыі не атрымаў)^[8].

Да 2002 года сумесна са спецыялістамі расійскай кампаніі «Логас» на заводзе былі створаны сучасныя электронныя трэнажоры ТБ-172 для падрыхтоўкі экіпажаў танкаў і баявых машын пяхоты^[4][9]. У гэтым жа годзе для вучэнняў «Бярэзіна-2002» былі зробленыя мадэрнізаваны танк Т-72Б (абсталяваны цеплавізійным прыцэлам TISAS) і мадэрнізаваны ўзор БМП-2 (абсталяваны прыцэльна-назіральным комплексам «Рубеж» вытворчасці ААТ «Пеленг»^[10].

У 2003 годзе на заводзе ўкаранёна сістэма менеджменту якасці у адпаведнасці са стандартамі ISO 9001-2009 і сістэма кіравання навакольным асяроддзем у адпаведнасці з патрабаваннямі стандарту СТБ ІСО 14001-2005^[2]. 30 снежня 2003 года завод перайшоў у вядзенне Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта Рэспублікі Беларусь^[1].

17-20 мая 2005 года на выставе MILEX-2005тбыў прадстаўлены ўзор БМП-2 з прыцэльна-назіральным комплексам «Рубеж-М» вытворчасці ААТ «Пеленг» (мадэрнізаваны на 140-м рамонтным заводзе і прапанаваны на экспарт)^[11].

У 2007 годзе завод пачаў распрацоўку мадэрнізаванага варыянту БРДМ-2^[2].

Па стане на пачатак 2008 года, прадпрыемства мела магчымасць:^[1]

• ажыццяўляць капітальны рамонт асноўных баявых танкаў Т-72, Т-72А, Т-72Б, Т-72Б1, базавых шасі інжынерных машын разграмадзяння ІМР-2, баявых машын пяхоты БМП-1 і БМП-2, бронетранспарцёраў БТР-60ПБ, БТР-70 і спецыяльных машын на іх базе, дызельных рухавікоў і 20 відаў чыгуначнай тэхнікі^[1];
• ажыццяўляць рамонт агрэгатаў, артылерыйскіх сістэм, прыбораў прыцэльвання, электра- і спецабсталявання бранятанкавай тэхнікі савецкай вытворчасці^[1];
• вырабляць аварыйна-транспартныя машыны «Бярэзіна», лесапажарныя машыны ЛПМ і ЛПМ-1, усюдыходныя краны і экскаватары на шасі БМП-1, аварыйна-транспартныя машыны «Алеся» на базе БРДМ-2, гусенічныя цягачы «Зубр» на шасі танка Т-62^[1]

У 2009 годзе завод асвоіў капітальны рамонт танкаў Т-80Б, т-80БВ і Т-80БВК^[2].

23 снежня 2009 года Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства было пераўтворана ў адкрытае акцыянернае таварыства.

30 жніўня 2010 года заводам быў запатэнтаваны мадэрнізаваны варыянт БРДМ-2 (з заменай штатнага бензінавага рухавіка на дызельны рухавік магутнасцю 115 кВт з 5-ступеністай каробкай перадач і новай сістэмай астуджэння)^[12]. У 2011 годзе завод асвоіў мадэрнізацыю бронемашын БРДМ-2 да ўзроўню БРДМ-2МБ1 (з устаноўкай дызельнага рухавіка і баявога модуля «Адунок»)^[2].

26 лістапада 2013 года двое спецыялістаў 140-га завода загінулі ў ходзе тэрарыстычнай атакі на гасцініцу «Амстэрдам» у Сане, сталіцы Емена. Беларусы працавалі пры Міністэрстве абароны краіны і, па некаторай інфармацыі, аказвалі дапамогу ў тэхнічным абслугоўванні танкаў Т-80БВ, закупленых еменскім бокам у Беларусі ў 2010 годзе^[13]. Зыходзячы з публікацыі газеты «Во славу Родины», гэта была не адзіная замежная камандзіроўка спецыялістаў завода, і яго работнікі часта выязджаюць у іншыя краіны з мэтай тэхнічнага абслугоўвання машын і дэманстрацыі магчымасцяў выпускаюцца узораў прадукцыі^[14].

У 2014—2015 гады на заводзе была распрацавана бронемашына МБТС «Кайман»^[15].

У 2015 годзе на заводзе былі завершаны работы па стварэнні мадэрнізаванага бронетранспарцёра БТР-60МБ1^[16]. У студзені 2017 года на заводзе былі завершаны работы па стварэнні мадэрнізаванага бронетранспарцёра БТР-70МБ1, пасля завяршэння выпрабаванняў афіцыйна прынятага на ўзбраенне^[17][15].

Прадстаўлены ў 2016 годзе на «танкавым біятлоне» варыянт мадэрнізацыі танка Т-72Б у 2017 годзе быў прыняты на ўзбраенне пад найменнем Т-72БМ1^[15][18].

20-22 мая 2017 года на якая прайшла ў Мінску 8-й міжнароднай выставе ўзбраення і ваеннай тэхнікі «MILEX-2017» быў прадстаўлены дэманстрацыйны ўзор танка Т-72БМЭ^[3], які мадэрнізавалі 140-ы рамонтны завод, кампанія «Белтэхэкспарт» і ААТ «Пеленг» (Менск)^[19].

15-18 мая 2019 года на 9-й Міжнароднай выставе ўзбраення і ваеннай тэхнікі «MILEX-2019» 140-ы рамонтны завод прадставіў бронеаўтамабіль «Абаронца» на шасі трохвоснага грузавіка МАЗ-631708^[20].

17 снежня 2020 года завод быў унесены ў «Чорны спіс Еўрасаюза»^[21]. Пры абгрунтаванні ўвядзення санкцый Савет Еўрапейскага саюза адзначыў, што завод з’яўляецца часткай Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта, які адказвае за рэалізацыю ваенна-тэхнічнай палітыкі і падпарадкоўваецца Савету міністраў і прэзідэнту, такім чынам якія атрымліваюць выгаду ад сувязі з рэжымам Лукашэнкі і падтрымліваюць яго^[22]. Акрамя таго, кампанія вырабляе транспартныя сродкі і бронетранспарцёры, якія выкарыстоўваліся супраць мірных дэманстрацый, якія мелі месца пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года, што ўскладае на яе адказнасць за рэпрэсіі супраць грамадзянскай супольнасці і беларускай дэмакратычнай апазіцыі^[22].

Албанія, Ісландыя, Ліхтэнштэйн, Нарвегія, Паўночная Македонія, Чарнагорыя далучыліся да снежаньскага пакета санкцый ЕС 26 студзеня 2021 года^[23]. Таксама завод у свае санкцыйныя спісы ўнеслі Вялікабрытанія^[24] і Швейцарыя^[25].

2 снежня 2021 года 140-ы рамонтны завод быў уключаны ў санкцыйныя спісы ЗША^[26] і Канады^[27].

У снежні 2021 года паведамлялася, што з-за санкцый Еўрапейскага Саюза, накладзеных на 140-ы рамонтны завод, былі спыненыя пастаўкі бранявых лістоў з Фінляндыі, у выніку чаго спынілася вытворчасць БРДМ «Кайман»^[28].

У 2022 годзе завод трапіў пад санкцыі Новай Зеландыі, Японіі і Украіны^[29].

• Беларуси нужна мобильная армия // Информационный бюллетень Администрации Президента Республики Беларусь. — 2014. — № 7. — С. 21—23.