Уладзімір Якаўлевіч Матыль

Уладзімір Матыль нарадзіўся ў Лепелі ў яўрэйскай сям’і. Яго бацька — выхадзец мястэчка Гастыніч Варшаўскай губерні, слесар мінскага завода «Камунар» Якаў Давыдавіч (Данілавіч) Матыль (1901—1931) — праз тры гады пасля нараджэння сына (6 мая 1930 года) быў арыштаваны па абвінавачванні ў шпіёнскай дзейнасці і адпраўлены ў лагер на Салаўкі, дзе праз менш чым год загінуў. Маці — выпускніца Петраградскага педагагічнага інстытута імя А. І. Герцэна Берта Антонаўна Левіна — працавала выхавальніцай у калоніі для малалетніх злачынцаў пад кіраўніцтвам А. С. Макаранка і пасля завучам дзіцячага дома для дзяцей рэпрэсаваных у горадзе Аса Пермскай вобласці. Дзіцячыя гады Уладзімір Матыль правёў з маці ў ссылцы на Урале. Дзед і бабуля па матчынай лініі таксама былі сасланыя на Далёкі Усход, а пасля вяртання ў Беларусь загінулі ў гета ў гады нямецкай акупацыі.

Скончыў акцёрскае аддзяленне Свярдлоўскага тэатральнага інстытута (1948) і гістарычны факультэт Свярдлоўскага ўніверсітэта (1957, завочна). Працаваў рэжысёрам Свярдлоўскага драматычнага тэатра, затым акцёрам і рэжысёрам у тэатрах у Сталінагорску (цяпер Новамаскоўск Тульскай вобласці) і ў Ніжнім Тагіле. З 1955 года — галоўны рэжысёр Свярдлоўскага тэатра юнага гледача. У 1957—1960 быў рэжысёрам Свярдлоўскай кінастудыі.

Свой першы самастойны фільм, «Дзеці Паміра», зняў у 1963 на Таджыкскай кінастудыі. У 1967 зняў камедыю на ваенную тэму «Жэня, Жэнечка і „кацюша“», па сцэнарыі, напісанаму сумесна з Булатам Акуджавай. Усенародную вядомасць У. Матылю прынёс прыгодніцкі фільм «Белае сонца пустыні». У 1975 годзе У. Матыль выпускай гістарычны фільм «Зорка чароўнага шчасця» аб лёсах дзекабрыстаў. Музыку да гэтых трох самых вядомых фільмаў Уладзіміра Матыля, а таксама да яшчэ трох карцін Уладзіміра Матыля, напісаў яго сябар Ісаак Шварц.

У 1976—1985 гадах У. Матыль — мастацкі кіраўнік Студыі мастацкіх фільмаў творчага аб’яднання «Экран» тэлецэнтра «Астанкіна». У 1990-я гады часта выступаў як мастацкі кіраўнік у фільмах маладых рэжысёраў. У 1999 годзе абраны старшынёй журы IX МКФ «Пасланне да Чалавеку».

Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Таджыкскай ССР імя А. Рудакі (1964, за фільм «Дзеці Паміра»); Ганаровы грамадзянін горада Душанбэ (1977); Заслужаны дзеяч Таджыкістана (1997). Узнагароджаны ордэнам Пашаны (1996, за фільм «Белае сонца пустыні»). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі РФ у галіне літаратуры і мастацтва 1997 (1998, за фільм «Белае сонца пустыні»).