Стратэгічныя ядзерныя сілы Расійскай Федэрацыі

Расійская ядзерная зброя дасталася ў спадчыну ад СССР (уключаючы ядзерныя арсеналы, вывезеныя з тэрыторыі былых трох савецкіх рэспублік: Беларусі, Казахстана і Украіны).

У другой палове 2014 года быў зноў дасягнуты ядзерны парытэт з ЗША^[1].

Станам на 1 верасня 2018 года, на падставе афіцыйнай заявы МЗС РФ і па ацэнцы групы міжнародных экспертаў (на падставе даных, прадастаўленых у рамках абмену па дамове СНУ-III^[2]), у складзе стратэгічных ядзерных сіл Расіі знаходзіцца 517 разгорнутых стратэгічных носьбітаў ядзернай зброі — міжкантынентальных балістычных ракет, балістычных ракет падводных лодак і цяжкіх бамбардзіроўшчыкаў, аснашчаных 1420 ядзернымі боезарадамі^[3]. Пры гэтым агульная колькасць носьбітаў (разгорнутых і неразгорнутых) ядзернай зброі складае 775 адзінак, што адпавядае ўстаноўленым дагаворам СНУ-III сумарным колькасцям стратэгічных наступальных узбраенняў^[4].

На пачатак 2019 года аснашчанасць стратэгічных ядзерных сіл сучасным узбраеннем складала 82 %^[5].

Згодна з новай рэдакцыяй ваеннай дактрыны, краіна пакідае за сабой права прымяніць ядзерную зброю ў адказ на прымяненне супраць яе і (або) яе саюзнікаў ядзернай і іншых відаў зброі масавага паражэння, а таксама ў выпадку агрэсіі супраць РФ з ужываннем звычайнай зброі, калі пад пагрозу пастаўлена само існаванне дзяржавы^[6].

У складзе Ракетных войскаў стратэгічнага прызначэння станам на пачатак 2017 года меркавана знаходзілася каля 286 пускавых установак ракетных комплексаў міжкантынентальных балістычных ракет МБР здольных несці каля 1000 баявых блокаў, у тым ліку на баявым дзяжурстве РВСП^[7]:

• 46 цяжкіх ракет Р-36М2 (SS-18, Satan);
• 30 ракет УР-100Н УТХ (SS-19);
• 63 рухомых грунтавых комплексу РТ-2ПМ «Топаль» (SS-25);
• 60 комплексаў РТ-2ПМ2 «Топаль-М» шахтнага базіравання (SS-27);
• 18 мабільных комплексаў РТ-2ПМ2 «Топаль-М» (SS-27);
• 90 мабільных комплексаў РС-24 «Ярс»;
• 20 РС-24 «Ярс» шахтнага базіравання.

У складзе Ваенна-марскога флоту Расіі, станам на 5 лістапада 2018 года, знаходзіліся 11 атамных падводных лодак з балістычнымі ракетамі ПЛАРБ з 180 пускавымі ўстаноўкамі, здольных несці да 864 баявых блокаў, з іх баявое дзяжурства неслі 9 ПЛАРБ са 144 носьбітамі.

Аснову марскіх стратэгічных сіл Расіі складаюць 6 ракетаносцаў праекта 667БДРМ «Дэльфін» (Delta IV), аснашчаных 96 (16х6) пускавымі ўстаноўкамі (ПУ) з балістычнымі ракетамі падводных лодак (БРПЛ) Р-29РМУ2 «Сінева», (SS-23) і іх мадыфікацыяй Р-29РМУ2.1 «Лайнер».

У страі застаецца 1 падводная лодка праекта 667БДР «Кальмар», (Delta III), аснашчаная 16 ПУ ракет Р-29Р. Дадзеная лодка прайшла рамонт і мадэрнізацыю ў 2011—2016 гадах^[8] і вярнулася ў строй у лютым 2017 года^[9]. Таксама на баявую вахту заступілі 5 падводных лодак праекта 955A «Барэй», аснашчаных 80 (16х5) ПУ са стратэгічнымі ракетамі Р-30 «Булава».

Апошні цяжкі ракетаносец праекта 941 «Акула» (Typhoon) «Дзмітрый Данскі» перароблены пад выпрабаванні ракет Р-30 «Булава».

Усяго на ПЛАРБ размешчана больш за 700 ядзерных баявых блокаў^[10].

Расійскія стратэгічныя МБР наземнага базіравання ў складзе РВСН разгорнутыя ў пазіцыйных раёнах адзінаццаці ракетных дывізій трох ракетных армій. Расійскія стратэгічныя ПЛАРБ з БРПЛ дзейнічаюць у складах Паўночнага і Ціхаакіянскага флатоў ВМФ ВС Расіі з пяці ваенна-марскіх баз — баз ПЛАРБ. Стратэгічныя бамбардзіроўшчыкі далёкай авіяцыі Расіі грунтуюцца на трох авіябазах^[11].

Станам на 1 верасня 2018 г. у складзе стратэгічных ядзерных сіл Расіі знаходзілася 1420 ядзерных боезарада на 517 разгорнутых стратэгічных носьбітах, агульная колькасць разгорнутых і неразвернутых носьбітаў складала 775 адзінак^[12].

Па дамове СНУ-III кожны разгорнуты стратэгічны бамбардзіроўшчык залічваецца як носьбіт з адным ядзерным боезарадам^[13]. Колькасць ядзерных бомбаў і крылатых ракет з ядзернай БГ, якая можа несці разгорнутыя стратэгічныя бамбардзіроўшчыкі, не ўлічваецца^[14].

У дужках паказана агульная колькасць разгорнутых і неразвернутых РПКСН (у страі, на рамонце і мадэрнізацыі, на выпрабаваннях)^{[~ 2]}

Базы захоўвання ядзерных зарадаў знаходзіцца пад кіраваннем 12-га Галоўнага ўпраўлення Міністэрства абароны.

Закрытыя адміністрацыйна-тэрытарыяльныя ўтварэнні (ЗАТУ) ядзернага зброевага комплексу:

• Сароў (Арзамас-16) — распрацоўка ядзерных боепрыпасаў (Усерасійскі навукова-даследчы інстытут эксперыментальнай фізікі), серыйная вытворчасць ядзерных боепрыпасаў (электрамеханічны завод Авангард)
• Снежынск (Чалябінск-70) — распрацоўка ядзерных боепрыпасаў (Усерасійскі навукова-даследчы інстытут тэхнічнай фізікі)
• Лясны (Свярдлоўск-45) — серыйная вытворчасць ядзерных боепрыпасаў (камбінат «Электрохімпрыбор»)
• Трохгорны (Златавуст-36) — серыйная вытворчасць ядзерных боепрыпасаў (Прыборабудаўнічы завод Расатама)
• Зарэчны (Пенза-19) — серыйная вытворчасць кампанентаў ядзерных боепрыпасаў (Федэральны навукова-вытворчы цэнтр «Старт»)
• Азёрск (Чэлябінск-65) — вытворчасць плутонію, вытворчасць трыція, вытворчасць дэталяў ядзерных боепрыпасаў (высокаўзбагачаны ўран, плутоній, трыцій) (ВА «Маяк»)

• Стварэнне савецкай атамнай бомбы
• Ядзерны парытэт
• Зброя масавага паражэння Расійскай Федэрацыі
• Ядзерны арсенал ЗША

Каментарыі

Крыніца

• Стратегическое ядерное вооружение России. / Под ред. П. Л. Подвига. — М: ИздАТ, 1998. — 492 с.
• Ташлыков С. Л., Коряковцев А. А. Морские стратегические ядерные силы СССР: 50 лет на страже Отечества // Военно-исторический журнал. — М., 2015. — № 7. — С. 3—7.

• Стратегическое ядерное вооружение России
• Ядерный арсенал России на январь 2001 года
• Белоус В. С.. Состязание ядерных мечей и щитов (руск.). Независимое военное обозрение. Независимая газета (21 мая 2004). Праверана 10 кастрычніка 2010.
•  Есть ли у России ядерный щит?
• Фильм «РВСН вступают в бой» на YouTube
• Federation of American Scientists

• По состоянию на 1 апреля 2016 г.
• Архив данных по MOU за 2009—2016 год
• Архив данных по MOU за 2001—2008 год