Пяцьдзясят рублёў

Пяцьдзясят рублёў (50 рублёў) (разм. паўрубель) — традыцыйная банкнота^[1] Расіі, Расійскай імперыі, СССР і многіх дзяржаў і іх асобных тэрыторый (у тым ліку Германіі) наміналам 50 рублёў; традыцыйны колер — шэра-зялёны. У перыяд стабільнасці — адна з буйнейшых купюр краіны у Савецкім Саюзе, на працягу 57 гадоў (1934—1991) — другая па намінале (пасля 100 рублёў) купюра.

Гісторыя

Першы выпуск банкнот у выглядзе дзяржаўных асігнацый быў ажыццёўлены ў 1769 годзе загадам Кацярыны II. Пасля гэтага асігнацыі друкаваліся рэгулярна аж да 1840 года^[2]. У 1843 годзе асігнацыі былі цалкам выведзены з абарачэння ў сувязі з іх абясцэньваннем. На змену дзяржаўным асігнацыям у 1841 годзе прыйшлі крэдытныя білеты розных наміналаў, у тым ліку і 50 рублёў. Крэдытныя білеты наміналам 50 рублёў выпускаліся нерэгулярна^[3]. Падчас рэвалюцыі, а затым грамадзянскай вайны ў зварот выпушчаныя крэдытныя білеты часовага ўрада, так званыя «керанкі».

У РСФСР гэтая купюра друкавалася з 1921 па 1924 год. Яе замяніла купюра 5 чырвонцаў.

У СССР (савецкі рубель) банкноту наміналам не 5 чырвонцаў, а 50 рублёў пачалі друкаваць пасля грашовай рэформы 1947 года (сталінскі рубель). Банкнота друкавалася да 1960 года. Затым, з 1961 года, адбылася замена купюр з дэнамінацыяй у 10 разоў (хрушчоўскі рубель). Наступная замена 50- і сторублёвых купюр адбылася ў пачатку 1991 года (паўлаўскія грошы). Дадзеная разнавіднасць 50 рублёў друкавалася да распаду Савецкага Саюза і Цэнтрабанкам РФ у 1992 годзе. У сувязі з моцнай інфляцыяй 1992—1997 гадоў у Расіі не друкавалася. Затое ў выніку гіперынфляцыі дадзены намінал становіцца дробным, і замест банкноты з 1992 года выпускаецца разменная манета 50 рублёў, якая мела хаджэнне да дэнамінацыі 1 студзеня 1998 года. У 1997 годзе (пасля дэнамінацыі ў 1000 разоў) друк банкноты адноўлены і працягваецца па гэты дзень.

Знешні выгляд банкнот

Знешні выгляд банкноты неаднаразова мяняўся. На асігнацыі ў асноўным маляваліся арнаменты і наміналы. На царскіх крэдытных білетах у асноўным маляваліся рускія імператары. На «керанках» і «савзнаках» выяўлялі розныя арнаменты. На савецкіх грошах друкавалі камуністычныя сімвалы, партрэт Леніна, помнікі архітэктуры. На сучаснай банкноце намаляваная статуя Нявы каля падножжа Растральнай калоны і Петрапаўлаўскі сабор. На правай назе статуі па памылцы намаляваныя шэсць пальцаў замест пяці (гэта можна растлумачыць таксама і тым, што збоку ступні падае цень і мастак намаляваў яе рыскамі не ад самага пальца, а адступіўшы на некаторую адлегласць, таму нам здаецца, што паміж ценем і пятым пальцам ёсць шосты).

Характарыстыкі банкнот

Выява		Памеры (мм)	Асноўны колер	Апісанне			Дата выхаду
Пярэдні бок	Зваротны бок	Памеры (мм)	Асноўны колер	Пярэдні бок	Зваротны бок	Вадзяны знак	Дата выхаду
		132×90	Карычневы	Намінал лічбамі і пропіссю, тлумачальныя надпісы	Герб Расіі, намінал лічбамі і пропіссю	Ёсць	1918
		50×38	Карычневы	Герб РСФСР, намінал лічбамі і пропіссю	Намінал лічбамі і пропіссю	Ёсць	1921
		50×38	Жоўта-карычневы		Намінал лічбамі і пропіссю	Ёсць	1921
		138×91	Сіні		Намінал, тэкст умоў дэнамінацыі	Ёсць	1922
		40×66	Сіне-зялёны		—	Ёсць	1922
		138×90	Аліўкавы		Намінал, тэкст умоў дэнамінацыі	Ёсць	1923
		138×90	Аліўкавы		Намінал, тэкст умоў дэнамінацыі	Ёсць	1923
		218×103	Зялёны	Надпіс «Билет государственного банка СССР», партрэт У. І. Леніна анфас, герб СССР, намінал лічбамі і пропіссю	Намінал лічбамі і пропіссю на афіцыйных мовах усіх рэспублік СССР	У. І. Ленін (як на чырвонцах 1937 года)	16 снежня 1947, сакавік 1957
		140×71	Зялёны	Надпіс «Билет государственного банка СССР», партрэт У. І. Леніна ў профіль, герб СССР, намінал лічбамі і пропіссю	амінал лічбамі і пропіссю на 15 афіцыйных мовах рэспублік СССР, Вялікі Крамлёўскі палац, Тайніцкая вежа	У. І. Ленін	1 студзеня 1961
		144×71	Зялёны, жоўны, чырвоны			У. І. Ленін	23 студзеня 1991
		144×71	Зялёны, жоўны, чырвоны		Намінал лічбамі і пропіссю на рускай мове, Вялікі Крамлёўскі палац, Тайніцкая вежа	Пяціканцовыя зоркі і хвалістыя палосы	1 ліпеня 1992
		150×65	Блакітны	Санкт-Пецярбург — Статуя Нявы ля падножжа Растральнай калоны, Петрапаўлаўскі сабор	Стрэлка Васільеўскага вострава	«50», Петрапаўлаўскі сабор	1 студзеня 1998
							1 студзеня 2001
							16 августа 2004

Манеты

Манеты рэгулярнага чакана — узору 1992—1993 гадоў

Намінал	Дыяметр	Таўшчыня	Маса	Матэрыял	Гурт	Рэверс	Аверс	Год
50 рублёў	25 мм	1,95 мм	6,25 г	Біметал (гурток выкананы з бронзы, абадок з медна-нікелевага сплаву)	перарывіста рубчаты	Надпіс «Банк России», «Пятьдесят рублей»	Намінал, раслінны арнамент	1992
50 рублёў	25 мм	1,9 мм	6 г	бронза	перарывіста рубчаты	Надпіс «Банк России», «Пятьдесят рублей»	Намінал, раслінны арнамент	1993
50 рублёў	25 мм	1,9 мм	5,2 г	сталь, плакіраваная латунню	гладкі	Надпіс «Банк России», «Пятьдесят рублей»	Намінал, раслінны арнамент	1995 (на манетах паказаны 1993 год)

Памятныя манеты

Першая памятная манета наміналам 50 рублёў выпушчана ў СССР у 1988 годзе — у серыі «1000-годдзе Расіі» была выпушчана манета «Сафійскі сабор, Вялікі Ноўгарад».

З 1988 года па 1991 год у СССР былі выпушчаныя 6 відаў памятных манет наміналам 50 рублёў (усё з золата).

З 1992 года па 3 кастрычніка 2016 года ЦБ РФ выпусціў 109 відаў памятных манет наміналам 50 рублёў з золата і 4 выгляду памятных манет з плаціны.