Дамініканскі бурштын
Дамініканскі бурштын — від бурштыну (самы масавы ў тропіках і другі ў свеце пасля балтыйскага бурштыну), які выяўляецца ва ўсходняй частцы вострава Гаіці (Карыбскае мора) ў Дамініканскай Рэспубліцы[1].
Апісанне
Дамініканскі бурштын часцей бывае жоўтага колеру, а таксама чырвонага, зялёнага і, значна радзей, блакітнага колеру[2].
Блакітны бурштын сустракаецца, галоўным чынам, у шахце Апала Кемадо (Palo Quemado mine) на поўдзень ад La Cumbre.
Усе радовішчы дамініканскага бурштыну займаюць плошчу каля 400 км² у гарах Кардыльера-Септэнтрыяналь на вышыні 500—1000 метраў над узроўнем мора[3]. Сярод буйных радовішчаў La Cumbre, La Toca, Palo Quemado, La Bucara, Los Cacaos[4], Bayaguana/Sabana de la Mar і іншыя[5].
Калекцыі дамініканскага бурштыну дэманструюцца ў музеі бурштыну Museo del Ambar Dominicano (Сан-Фэліпэ-дэ-Пуэрта-Плата), а таксама ў музеі Amber World Museum у Санта-Дамінга.
Дамініканскі бурштын утварыўся з закамянелай смалы выкапнёвага дрэва Hymenaea protera (род Hymenaea, сямейства Бабовых). Ад самага масавага і вядомага балтыйскага бурштыну адрозніваецца большай празрыстасцю і адносна вялікай колькасцю выкапнёвых уключэнняў, інклюзаў. Гэта дазволіла падрабязна аднавіць структуру даўно зніклых экасістэм трапічных лясоў[1].
Блакітны дамініканскі бурштын
Парода з бурштынамі
Зялёны дамініканскі бурштын
Гісторыя вывучэння
Першая згадка пра наяўнасць інклюзаў у дамініканскім бурштыне адносіцца да 1939 годзе, першы від насякомых быў апісаны адтуль у 1964 годзе. Ім стала безжальная пчала Proplebeia dominicana (Wille & Chandler, 1964). У 1970-1980-я гады вывучэнне энтамафаўны дамініканскага бурштыну актывізавалася, асабліва ж актыўна яно вядзецца ў апошнія два дзесяцігоддзі[6].
Узрост
Узрост бурштыну з дамініканскага радовішча першапачаткова быў вызначаны ў ~40 млн гадоў (эацэн)[7], але пасля такая датыроўка была аспрэчана і паказаны ўзрост 23-30 (алігацэн)[8] або 15-20 (міяцэн)[9] млн гадоў. У выніку параўнальнага аналізу ўзросту розных відаў бурштыну былі атрыманы наступныя дадзеныя (у млн. гадоў)[10]:
- Дамініканскі (Дамініканская Рэспубліка) — 15—40
- Мексіканскі (Ч’япас) — 22—26
- Балтыйскі — каля 40
- Hat Creek (Брытанская Калумбія, Канада) — 50—55
- Камбейскі (Гуджарат, Індыя) — 52—55
- Канадскі (Альберта, Манітоба) — 70—80
- Нью-джэрсійскі (ЗША) — 65—95
- Бірманскі (М’янма) — 97—105
- Таймырскі (Сібір, Расія) — 78—115
- Іспанскі (Алава, San Just) — 100—115
- Шарантыйскі (Францыя) — 100—105
- Іспанскі (Іспанія) — 100—125[11]
- Ліванскі (Ліван) — 130—135[12]
Флора дамініканскага бурштыну
- Hymenaea protera
- Palaeoraphe
- Roystonea palaea
Фаўна дамініканскага бурштыну
Гл. таксама Інклюзы дамініканскага бурштыну
Да цяперашняга часу з дамініканскага бурштыну вядома больш за 520 відаў насякомых у складзе 21 атраду[13][14][6].
- Acanthognathus poinari Baroni Urbani, 1994[15]
- Anochetus conisquamis
- Anochetus exstinctus
- Apterostigma eowilsoni[16]
- Araneagryllus
- Archeatelura Mendes, 1997[17]
- Augochlora leptoloba
- Bocchus vetustus Olmi, 1989[18]
- Cephalotes serratus[19]
- Dryinus grimaldii
- Dryinus rasnitsyni
- Eickwortapis
- Electromyrmococcus[20]
- Leptofoenus pittfieldae
- Lutzomyia adiketis[21]
- Neocorynura electra
- Nesagapostemon
- Nesomyrmex dominicanus de Andrade, 1999[22]
- Oligochlora
- Oxyidris[23]
- Paleoleishmania neotropicum[21]
- Paraponera dieteri Baroni Urbani, 1994[24][25]
- Protopaussus pristinus Nagel, 1997[26]
- Pulex larimerius Lewis et Grimaldi, 1997[27]
- Sphaerodactylus dommeli[28]
- Tainosia[29]
- Termitaradus mitnicki
- Triatoma dominicana
- Trypanosoma antiquus
- Tyrannasorus rex
Крыніцы
Літаратура
- Hibbett D. S., Grimaldi D., Donoghue M. J. Fossil Mushrooms from Miocene and Cretaceous Ambers and the Evolution of Homobasidiomycetes(англ.) // Amer. Journ. Bot. — 1997. — Т. 84. — № 7. — С. 981—991. Архівавана з першакрыніцы 26 чэрвеня 2010.
Спасылкі
- Кирейчук А. Г. Жуки в янтаре
- PBS NOVA «Amber: Jewel of the Earth»
- ‘Surprising’ lizards in amber. by David Catchpoole
- American Museum of Natural History: Amber.
- Life in Amber includes numerous further links
- Christine Lipkin, «Geological setting and age of the Dominican Republic»
- Dominican Amber Mines: The Definitive List