Дамачава
Дамачава[2] — гарадскі пасёлак у Брэсцкім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, за 52 км на поўдзень ад Брэста, за 3 км ад прыпыначнага пункта Дамачава, за 2 км ад аўтадарогі Брэст — Тамашоўка. Міждзяржаўны аўтадарожны і пасажырскі пункт пропуску праз дзяржаўную мяжу Рэспублікі Беларусь. Насельніцтва 1 222 чал. (2017)[3].
Гарадскі пасёлак Дамачава  Царква Св. Лукі
Дамачава на карце Беларусі ±   | ||||||||||||||||||||||||||||
Гісторыя
Упершыню Дамачава згадваецца ў XVIII стагоддзі. Мясцовасць уваходзіла ў склад Берасцейскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1788 годзе намаганнямі жыхароў Дамачава і навакольных вёсак пабудавана праваслаўная драўляная царква з капліцай.
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Дамачава апынулася ў складзе Расійскай імперыі. Тут размяшчаўся кардонны пост, які кантраляваў выплату мытных падаткаў у сувязі з перасячэннем мяжы з Царствам Польскім.
У 1860 годзе мястэчка стала цэнтрам Дамачаўскай воласці Берасцейскага павета Гродзенскай губерні і маёнтка, якім валодаў князь Вітгенштэйн. У чэрвені 1861 года адбылося выступленне сялян супраць пана, якое было задушана ваеннай сілай. У 1863 годзе адкрыта народнае вучылішча. У XIX стагоддзі тут дзейнічалі каталіцкая капліца, царква і сінагога. Пракладанне чыгункі паспрыяла хуткаму эканамічнаму развіццю паселішча.
У 1905 годзе на месцы старога храма пабудавана драўляная праваслаўная Лукінская царква. Працавалі ўчастак сельскага ўрача, лячэбніца, валасны фельчар, раз у год дзейнічаў прызыўны ўчастак па воінскай павіннасці. Тут размяшчаліся ўчасткі судовых следчых, міравых пасрэднікаў, судова-міравой акругі, паліцэйскіх ураднікаў.
Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Дамачава апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабілася цэнтрам гміны Берасцейскага павета Палескага ваяводства.
У 1939 годзе Дамачава ўвайшло ў БССР, дзе 15 студзеня 1940 года атрымала афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу і стала цэнтрам раёна (з 1956 года ў Брэсцкім раёне). У Вялікую Айчынную вайну з 22 чэрвеня 1941 года да 23 ліпеня 1944 года пасёлак знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. 7 лютага 1967 года да гарадскога пасёлка далучаны пасёлак чыгуначнай станцыі Жалезная[4].
- Мястэчка на старых здымках
Вуліца
Касцёл
Касцёл, з боку апсіды
Царква
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Насельніцтва
- XIX стагоддзе: 1830 год — 129 муж., з іх духоўнага саслоўя 1, мяшчан-хрысціян і сялян 128[5]; 1891 год — 1149 чал.[6]; 1897 год — 1163 чал.
- XIX стагоддзе: 1921 год — 1504 чал.[7]; 1995 год — 1,3 тыс. чал.[8]
- XXI стагоддзе: 2006 год — 1,3 тыс. чал.[9]; 2008 год — 1,2 тыс. чал.; 2016 год — 1 221 чал.[10]; 2017 год — 1 222 чал.[3]
Адукацыя
У Дамачаве працуюць сярэдняя і музычная школы, дашкольная ўстанова.
Медыцына
Медыцынскія паслугі аказвае бальніца.
Культура
Дзейнічаюць дом культуры, бібліятэка. Раней дзейнічаў і кінатэатр.
Эканоміка
Прадпрыемствы харчовай і мясцовай прамысловасці.
Славутасці
- Каплічка
- Касцёл Беззаганага Зачацця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (XIX стагоддзе)
- Крыж у памяць паўстанцаў Кастуся Каліноўскага
- Свята-Лукінская царква (1905) —
Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Г000082 - Брацкая магіла (1944) — Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 113Д000081
Вядомыя асобы
У 1927—1932 гадах у Дамачаве служыў пробашчам вядомы беларускі дзеяч кс. Пётр Татарыновіч[11].
Гл. таксама
Зноскі
Літаратура
- Дамачава // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — С. 201. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
- Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Дамачава // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 261. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Domaczewo // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 1: Abablewo — Januszowo (польск.). — Warszawa, 1900. — S. 427.
- Домачево // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дамачава
Геаграфічныя звесткі па тэме Дамачава на OpenStreetMap- Дамачава на сайце Radzima.org
- Дамачава на сайце Глобус Беларусі (руск.)
- Сайт Дамачава (руск.)
