Гваздзікакветныя
Гваздзікакветныя (Caryophyllales, або Centrospermae) — парадак двухдольных раслін. У сістэме класіфікацыі APG II уключаны ў групу базальныя эўдыкаты.
| Гваздзікакветныя | ||||||||||||
.JPG) Dianthus caryophyllus | ||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||
Caryophyllales Perleb (1826) | ||||||||||||
| Сінонімы | ||||||||||||
лац.: Centrospermae | ||||||||||||
| Сямействы | ||||||||||||
| ||||||||||||
Значная частка прадстаўнікоў гэтага парадку прыстасавана да росту ва ўмовах засушлівага клімату; сярод жыццёвых формаў пераважаюць травы і кусцікі.
Апісанне
Лісты простыя, звычайна цэльныя, пачарговыя ці процілеглыя, радзей кальчаковыя, большай часткай без прылісткаў. Кветкі сабраны ў рознага роду суквецці, двухполыя, радзей аднаполыя, звычайна актынаморфныя, большай часткай 4-5-членныя, з двайным калякветнікам ці беспялёсткавыя. Андрацэй у 1-2 кругах, пяцічленны. Гінецэй цэнакарпны (сінкарпны, паракарпны ці лізікарпны), радзей больш ці менш апакарпны; завязь верхняя, паўніжняя ці ніжняя. Семязачаткі вельмі розных тыпаў. Плады розныя. Насенне большай часткай з сагнутым ці кальцавым перыферычным зародкам, які акружае добра развіты перысперм.
Прадстаўнікі гваздзікакветных
Да гваздзікакветных адносяцца такія харчовыя расліны, як грэчка, рэвень, буракі, шпінат, шчаўе.
Сярод прадстаўнікоў парадку — дэкаратыўныя садовыя расліны (шматлікія віды амаранта, гваздзіка, цэлозіі), а таксама хатнія расліны: прадстаўнікі кактусавых (астрафітумы, гімнакаліцыумы, мамілярыі і мноства іншых) і Aizoaceae (літапсы, тытанопсісы, фаўкарыі).
Добра вядома і пустазелле з гэтага парадку: лябеднік, лебяда.
Класіфікацыя
Сістэма APG II
Паводле Сістэме APG II, парадак Гваздзікакветныя ўключае 29 сямействаў, якія аб’ядноўваюць каля 700 родаў і больш за 11 тысяч відаў.
Магчыма прамое і адваротнае сартаванне па абедзвюх калонках
| Беларуская назва | Лацінская назва |
|---|---|
| Aizoaceae Martynov (1820) | |
| Амарантавыя (уключаючы Лебядовыя) | Amaranthaceae Juss. (1789) |
| Ancistrocladaceae Planch. ex Walp. (1851) | |
| Asteropeiaceae (Szyszyl.) Takht. ex Reveal & Hoogland (1990) | |
| Achatocarpaceae Heimerl (1934) | |
| Basellaceae Raf. (1837) | |
| Barbeuiaceae Nakai (1942) | |
| Halophytaceae A.Soriano (1984) | |
| Гваздзіковыя | Caryophyllaceae Juss. (1789) |
| Gisekiaceae Nakai (1942) | |
| Драсёнавыя | Polygonaceae Juss. (1789) |
| Didiereaceae Radlk. (1896) | |
| Dioncophyllaceae Airy Shaw (1952) | |
| Кактусавыя | Cactaceae Juss. (1789) |
| Phytolaccaceae R.Br. (1818) | |
| Molluginaceae Bartl. (1825) | |
| Nepenthaceae Bercht. & J.Presl (1820) | |
| Nyctaginaceae Juss. (1789) | |
| Плюмбагавыя | Plumbaginaceae Juss. (1789) |
| Партулакавыя | Portulacaceae Juss. (1789) |
| Rhabdodendraceae Prance (1968) | |
| Drosophyllaceae Chrtek, Slavikova & Studnicka (1989) | |
| Расянкавыя | Droseraceae Salisb. (1808) |
| Sarcobataceae Behnke (1997) | |
| Simmondsiaceae Tiegh. (1899) | |
| Stegnospermataceae Nakai (1942) | |
| Тамарыксавыя | Tamaricaceae Bercht. & J.Presl (1820) |
| Physenaceae Takht. (1985) | |
| Frankeniaceae Desv. (1817) |
Больш раннія сістэмы
Парадак Caryophyllales у сістэме класіфікацыі Тахтаджана (1997) ёсць, але разумеецца ў вузейшым сэнсе. Па сваім відавым складзе парадак Caryophyllales у сістэме APG II прыкладна адпавядае падкласу Caryophyllidae у сістэме класіфікацыі Тахтаджана.
У сістэме класіфікацыі Кронквіста (1981) парадак складаецца з наступных сямействаў:
- Aizoaceae
- Амарантавыя (Amaranthaceae)
- Achatocarpaceae
- Basellaceae
- Гваздзіковыя (Caryophyllaceae)
- Didiereaceae
- Кактусавыя (Cactaceae)
- Phytolaccaceae
- Лебядовыя (Chenopodiaceae)
- Molluginaceae
- Nyctaginaceae
- Партулакавыя (Portulacaceae)
Гл. таксама
Зноскі
Літаратура
- An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG II. // The Linnean Society of London, Botanical Journal of the Linnean Society. 2003. № 141. — С. 399—436. (англ.)
- Полный текст: pdf Архівавана 16 кастрычніка 2022. • Полный текст: html Архівавана 5 снежня 2012. • Краткий обзор Архівавана 19 верасня 2012.
- Жизнь растений. В 6-ти т. Т. 5. Ч. 1. Цветковые растения / Под ред. А. Л. Тахтаджяна. — М.: Просвещение, 1980. — С. 343—392.
Спасылкі
- Гваздзікакветныя: інфармацыя на сайце APWeb (англ.) (Праверана 20 красавіка 2010)