Аршанскі павет (Расійская імперыя)
Аршанскі павет — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Магілёўскай, Беларускай, Гомельскай і Віцебскай губерняў, існавала ў 1772—1924 гг. Цэнтр — Орша.
| Аршанскі павет | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Краіна |  Расійская імперыя | ||
| Уваходзіць у | Магілёўскае намесніцтва (1778—1796), Беларуская губерня (1796—1802), Магілёўская губерня (1802—1919), Гомельская губерня (1919—1920), Віцебская губерня (1920—1924) | ||
| Адміністрацыйны цэнтр | Орша | ||
| Дата ўтварэння | 22 сакавіка 1777 | ||
| Дата скасавання | 17 ліпеня 1924 | ||
| Насельніцтва (1897) | 187 068 | ||
| Плошча | 4813,9 вёрст2 | ||
 | |||
_(1781).png)
Гісторыя
Тэрыторыя Аршанскага павета ў складзе Расійскай імперыі была значна паменшана. Затое на поўначы да яго далучылася частка Віцебскага павета (да Лёзна). Паменшаны Аршанскі павет у 1772—1796 гг. і з 1802 г. уваходзіў у Магілёўскую, у 1796—1802 гг. — у Беларускую.
У 1885—1886 гг. па павеце прайшлі масавыя выступленні, якія былі звязаны з адмовай сялян ад выплаты арэнды на карысць дваран фон Валь і князёў Любамірскіх[1].
У студзені 1906 г. у асобных маёнтках павета прайшлі забастоўкі падзёншчыкаў, занятых абмалотам збожжа і лесанарыхтоўкамі[2].
У пачатку XX ст. павет з’яўляўся важным цэнтрам масларобства губерні[3]. Было адзначана прыкметнае развіццё кравецкага і шавецкага промыслаў[4].
З красавіка 1919 г. павет у складзе Гомельскай, з лістапада 1920 — Віцебскай губерні РСФСР. У сакавіку 1924 года ўсходняя частка павета была перададзена ў склад Смаленскай губерні, астатняя — у склад БССР.
17 ліпеня 1924 г. Аршанскі павет быў скасаваны, замест яго была ўтворана Аршанская акруга.
Насельніцтва
У канцы XIX ст. насельніцтва (без Оршы на 1 студзеня 1896 г.) — 131 297 чал. (64 888 мужчын і 66 409 жанчын), у т.л. 980 дваран, 874 духоўнага звання, 268 ганаровых грамадзян і купцоў, 12 136 мяшчан, 2911 ваеннага саслоўя, 114 055 сялян, 67 іншых саслоўяў; 113 278 праваслаўных, 2120 раскольнікаў, 4876 католікаў, 551 пратэстант, 10 348 іудзеяў, 124 інш. веравызнанняў.
Воласці павета
1913[5]
- Алёнавіцкая
- Высачанская
- Высоцкая (цэнтр в. Юрцава)
- Дабрамысленская
- Коханаўская
- Лёзненская
- Любавіцкая
- Машкоўская
- Мікулінская
- Наватухінская
- Руднянская
- Серакаратнянская
- Старасельская
- Стараталычанская (в. Талачыно)
- Хлыстоўская
1917
- Бараньская
- Высачанская
- Высоцкая (цэнтр в. Юрцава)
- Дабрамысленская
- Коханаўская
- Лёзненская
- Любавіцкая
- Машкоўская
- Мікулінская
- Наватухінская
- Руднянская
- Серакаратнянская
- Смалянская
- Старасельская
- Стараталычанская (в. Талачыно)
- Хлыстоўская
Ураднікі павета
Гл. таксама
Зноскі
Літаратура
- Кудзін, А. М. З гісторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу Аршанскага раёна / А. М. Кудзін // Памяць: Орша. Аршанскі раён: Гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раёнаў Беларусі: У 2-х кн. Кн. 1 / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. 384 с.: іл. — С. 25—27. — ISBN 985-11-0156-7.
- Насевіч В. Л. Аршанскі павет // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — С. 542. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).