Ян Фрыдэрык Сапега
Ян Фрыдэрык Сапега (18 кастрычніка 1680, вёска Дабратычы Берасьцейскага павету — 6 ліпеня 1751, вёска Лысаводы Падольскага ваяводзтва) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Кашталян менскі (1711—1712) і троцкі (1716—1735), канцлер вялікі літоўскі (з 1735).
![]() Ян Фрыдэрык Сапега. А. Мірыс, 1765 г. | |
Герб «Ліс» | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | 18 кастрычніка 1680 Дабратычы Берасьцейскага павету |
Памёр | 6 ліпеня 1751 Лысаводы Падольскага ваяводзтва |
Пахаваны | |
Род | Сапегі |
Бацькі | Казімер Уладзіслаў Сапега Францішка з Копацяў |
Жонка | Канстанцыя з Радзівілаў |
Дзейнасьць | гісторык |
Валодаў Коднем, Дарагастаямі, Муравіцай, Капыламі, Чарнобылем. Быў старостам берасьцейскім (з 1697) і прапойскім (з 1739).
Біяграфія
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Kanstancyja_Franci%C5%A1ka_Sapieha_%28Radzivi%C5%82%29._%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0_%28%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB%29_%281736%29.jpg/180px-Kanstancyja_Franci%C5%A1ka_Sapieha_%28Radzivi%C5%82%29._%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0_%28%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB%29_%281736%29.jpg)
З коданскай лініі магнацкага роду Сапегаў гербу «Ліс», сын Казімера Ўладзіслава, ваяводы троцкага, і Францішкі з Копацяў.
Навучаўся ў езуіцкім калегіюме ў Берасьці, працягваў адукацыю ў Любліне і Варшаве. У 1697 годзе атрымаў урад старосты берасьцейскага. У 1700—1702 гадох падарожнічаў за мяжой, наведаў Прусію, Саксонію, Аўстрыю, Францыю, Галяндыю і Ангельшчыну[2].
У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) сьпярша быў на баку Аўгуста Моцнага і далучыўся да Сандамірскай канфэдэрацыі, у 1706 годзе перайшоў у лягер Станіслава Ляшчынскага, ад якога атрымаў урад рэфэрэндара вялікага літоўскага (1706—1709). У 1717 годзе актыўна выступаў супраць прысутнасьці расейскіх войскаў у Рэчы Паспалітай[2], далучыўся да Тарнагродзкай канфэдэрацыі супраціўнікаў караля.
Абіраўся паслом на соймы, быў дэпутатам Галоўнага Трыбуналу. На соймах выступаў супраць умяшаньня Расеі ўва ўнутраныя справы Рэчы Паспалітай праз падтрымку праваслаўных і за захаваньне Рэччу Паспалітай нэўтралітэту на міжнароднай арэне[2]. Клапаціўся пра пасады для магнацкіх родаў Радзівілаў (зь якімі яго зьвязвала жонка) і Сапегаў.
Пабраўся шлюбам з Канстанцыяй, дачкой Караля Станіслава Радзівіла, не пакінуў нашчадкаў. Спачыў у касьцёле Сьвятой Ганны ў Кодні[3].
Спадчына
Значную частку жыцьця правёў у Кодні, дзе сабраў вялікую бібліятэку, якая на 1744 год складалася з 3500 пазыцыяў. Напісаў гісторыю мясцовага абраза Панны Марыі (Торунь, 1720), гістарычна-генэалягічны нарыс роду Сапегаў (Варшава, 1730) і інш.
У Коданскім касьцёле стварыў партрэтную галерэю Сапегаў[4].
Галерэя
Малярства
- Творы малярства
- З Коданскай галерэі, 1709 г.
- Невядомы мастак, пачатак XVIII ст.
- Невядомы мастак, каля 1720 г.
- J. S. Mock, 1733 г.
- Невядомы мастак, паміж 1735 і 1800 гг.
- Невядомы мастак, 1746 г.
- Труменны партрэт, 1751 г.
- Невядомы мастак, паміж 1851 і 1875 гг.
Графіка
- Графічныя партрэты
- Невядомы мастак, 1709 г.
- J. Bernigeroth, 1709 г.
- J. Sysang, паміж 1726 і 1750 гг.
- J. Bernigeroth, 1730 г.
- J. Mylius, 1733 г.
- J. Sysang, паміж 1740 і 1757 гг.
- J. Mylius, 1741 г.[3]
- L. Zucchi, 1747 г.
- Ю. Сурмацкі, 1749 г.
- Невядомы мастак, каля 1750 г.
- Невядомы мастак, 1839 г.
- Я. Лоскі, 1855 г.
Крыніцы
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8