Безьдзеж

На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Безьдзеж складаецца з каранёвай часкі -дзед- (-дзеж-) і прэфіксу без-^[2] і, адпаведна, мае выразную этымалёгію ('безь дзядоў').

Інвэнтар Безьдзежу 1677 году: першая старонка (налева) і плян маёнтку (направа)

Першы пісьмовы ўпамін пра Безьдзеж датуецца 1409 годам, калі вялікі князь Вітаўт перадаў аднайменную воласьць касьцёлу Найсьвяцейшай Панны Марыі ў Новых Троках. У 1495 годзе паселішча значыцца ў даравальнай грамаце княгіні Марыі Алелькавіч і яе сына князя Васіля намесьніку пінскаму Фурсу.

У дакумэнтах за 1517—1518 гады ўпамінаецца маёнтак Безьдзеж, уладаньне канонікаў касьцёла ў Троках, прыводзяцца ягоныя межы. У 1561—1566 гадох Безьдзеж атрымаў статус мястэчка. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў мястэчка ўвайшло ў склад Пінскага павету Берасьцейскага ваяводзтва.

Пад 1662 годам упамінаецца царква ў Безьдзежы. Да 1744 году ўтварылася рымска-каталіцкая парафія, якая ў 1781 годзе налічвала 510 вернікаў. 8 верасьня 1771 годзе прыхільнікі Барскай канфэдэрацыі пад камандаю гетмана вялікага Міхала Казімера Агінскага у бітве пад Безьдзежам^[3] прымусілі расейскі аддзел скласьці зброю. У 1784 годзе ў мястэчку збудавалі царкву Сьвятой Тройцы.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Безьдзеж апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці ў Кобрынскім павеце, Слонімскай губэрні (з 1797 году ў Літоўскай, з 1801 году ў Гарадзенскай губэрні). Пад 1806 годам значыцца як места, якое было цэнтрам ключа. У 1818—1820 гадох у Безьдзежы вялося будаваньне касьцёла Найсьвяцейшай Тройцы. У 1825 годзе ў мястэчку адкрылася школа, якая знаходзілася ў юрысдыкцыі Віленскага ўнівэрсытэту. Паводле рэвізіі 1857 году, Безьдзеж быў цэнтрам сельскай грамады. На 1886 год у мястэчку быў 121 двор, дзеялі 2 царквы, працавалі школа, заезны двор, 2 крамы.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Безьдзеж занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Безьдзеж абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, у Пінскі павет («падраён») Баранавіцкага раёну^[4]. Паводле Рыскай мірнай дамовы 1921 году Безьдзеж апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Дарагічынскага павету Палескага ваяводзтва. У гэты час у мястэчку было 254 двары. У 1930-я гады працавалі паштовая агенцыя, прадпрыемства вырабу мэталу.

У 1939 годзе Безьдзеж увайшоў у БССР. У гэты час тут было 365 двароў, працавалі школа, млын, каапэратыў. 12 кастрычніка 1940 году статус паселішча панізілі да вёскі, якая стала цэнтрам сельсавету Дарагічынскага раёну. З 25 чэрвеня 1941 да 17 ліпеня 1944 году Безьдзеж знаходзіўся пад акупацыяй Трэцяга Райху. На 1970 год у вёсцы было 479 двароў, працавалі сярэдняя школа, лякарня, аптэка, атэлье.

На 1995 год у Безьдзежы было 495 гаспадарак. 17 студзеня 1999 году ў вёсцы адкрыўся музэй народнай творчасьці «Безьдзескі фартушок»^[5][6]. Пры доме культуры дзее ансамбль народнай песьні і музыкі «Сваякі». У 2000-я гады Безьдзеж атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Рынак. Царква і званіца
• 
  Царква і званіца
• 
  Касьцёл і званіца
• 
  Касьцёл

• 
  Калёна
• 
  Капліца
• 
  Вуліца
• 
  Местачкоўка

• XIX стагодзьдзе: 1830 год — 176 муж., зь іх шляхты 6, духоўнага стану 1, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 169^[7]; 1886 год — 1116 чал.
• XX стагодзьдзе: 1905 год — 1360 чал.; 1921 год — 1248 чал., зь іх 1113 праваслаўных; 1959 год — 1638 чал.; 1970 год — 1780 чал.^[8]; 1995 год — 1442 чал.^[9]; 1999 год — 1260 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2005 год — 1220 чал.^[10]; 2010 год — 1058 чал.

У Безьдзежы працуюць сярэдняя школа, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.

З урбананімічнай спадчыны Безьдзежу да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Дарагічынская, Паштовая і Хомская. Гістарычны Рынак ня мае афіцыйнай назвы.

• Калёна ў гонар Канстытуцыі 3 траўня (1790-я)
• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1818—1820)
• Царква Сьвятой Тройцы (1784; Сьвяты Пасад, цяпер у валоданьні Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату)

• Званіца касьцельная (XIX ст.)
• Капліца могілкавая (XIX ст.)

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 2: Аршыца — Беларусцы. — 480 с. — ISBN 985-11-0061-7
• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (дырэктар) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2006. — 528 с.: іл. ISBN 985-11-0373-X.
• Алесь Карлюкевіч. З палескай вёскі Бездзеж // Маладосць, №10, 2008
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880.

• Безьдзеж , Radzima.org
• Безьдзеж  (рас.), Глёбус Беларусі