Абуджа

На пачатку XX стагодзьдзя назву Абуджа меў суседні горад, які сёньня мае назоў Суледжа^[10]. У рэгіёне здаўна жывуць розныя этнічныя групы. Магчыма, у сувязі з гэтым рэгіён быў абраны дзеля будаўніцтва тут новай сталіцы. Справа ў тым, што краіна мае пярэсты этнічны і рэлігійны склад, і новая сталіца ў нэўтральным для ўсіх буйных этнічных групаў месцы ды яшчэ ў беспасярэдняй блізкасьці да усіх рэгіёнаў Нігерыі мусіла задаволіць інтарэсы большасьці грамадзянаў краіны.

Месца ў рэшце рэшт было абранае ў цэнтры краіны ў пачатку 1970-х гадоў^[11]. Яшчэ адным штуршком да абраньня Абуджы стаўся хуткі рост насельніцтва тагачаснае сталіцы Лагаса, які ўжо быз перанаселены, што замінала функцыянаваньню места. Паколькі Лагас яшчэ і хутка рос у эканамічным пляне, нігерыйскі ўрад палічыў неабходным пашырыць эканамічную актыўнасьць у цэнтральную частку краіны і пастанаваў перанесьці сталіцу ў Абуджу^[12]. Гэтай жа лёгікай кіраваліся ў Бразыліі, калі пераносілі сталіцу ў горад Бразылію.

Фэдэральны вайсковы ўрад Нігерыі 4 лютага 1976 году згодна з пастановай № 6 ініцыяваў перанос фэдэральнае сталіцы з Лагаса ў Абуджу^[13][14]. Ад пачатку праца плянаваньня і рэалізацыі праекту рабілася ўрадамі генэралаў Мурталам Магамэдам і Алусэгунам Абасанджам. Будаўніцтва пачалося ў 1979 годзе, але праз эканамічную і палітычную нестабільнасьць, першапачатковыя этапы будаўніцтва былі завершаныя толькі ў канцы 1980-х гадоў^[15]. Аднак, перанос сталіцы быў супярэчлівым, найбольшы супраціў рабіла група, якую ачольваў Абафэмі Авалова^[13]. Авалова, як палітык і прадстаўнік народу яруба, абараняў Лагас ад страты сталічнага статуса. Падчас гарачай кампаніі за прэзыдэнцтва ён паабяцаў прыцягнуць амэрыканскую карпарацыю Walt Disney дзеля пераўтварэньня новага сталіцы Абуджы ў парк забаваў, калі ён будзе абраны^[13]. Аднак, прэзыдэнтам быў абраны Шэгу Шагары, які сваё першае падарожжа па-за межы Лагаса на новай пасадзе зьдзейсьніў у Абуджу, каб сустрэцца з падрадчыкамі і будаўнікамі і заклікаць іх хутка скончыў праект. Па вяртаньні ён выказаў сваё расчараваньне павольным прагрэсам працы^[13]. Шагары пасунуў плянаваы пераезд у Абуджу з 1986 на 1982 год, але даць рады ў такі тэрмін было немажліва^[13].

Дзеля стварэньня герэнальнага пляну гораду і рэгіёну ў чэрвені 1977 годзе быў найманы кансорцыюм Міжнародных асацыяцыяў плянаваньня^[16]. Згодна з умовамі ўгоды да працэсу складаньня генэральнага пляну падрадчык мусіў зрабіць агляд адпаведных зьвестак, выбар дакладнае месца новай сталіцы, падрыхтаваць рэгіянальныя і гарадзкія планы і суправаджаць будаўніцтва^[17].

Генэральны плян Абуджы вызначыў агульную структуру і асноўныя элемэнты гораду. Больш падрабязны дызайн цэнтральных раёнаў сталіцы, асабліва ягоны манумэнтальны цэнтар быў зроблены японскім архітэктарам Кенза Танге^[4]. Большасьць краінаў перанесьлі свае амбасады ў Абуджу, але многія зь іх трымаюць свае колішнія амбасады ў Лагасе ў якасьці консульстваў. Абуджа ёсьць местам сядзібы Эканамічнай супольнасьці краінаў Заходняй Афрыкі (ЭКОВАС). Таксама тут месьціцца рэгіянальны офіс ОПЭК. Насельніцтва Абуджы і сталічнага рэгіёну агулам моцна павялічылася. Гэтак маюцца зьвесткі, што некаторыя раёны вакол Абуджы растуць на ўзроўні ад 20% да 30% у год^[18].

Абуджа месьціцца ў самым цэнтры краіны, што сымбалізуе роўнасьць у дасяжнасьці да ўлады ўсімі нацыянальнымі групамі краіны. Вышыня гораду над узроўнем мора складае 360 мэтраў^[11].

Паводле кліматычнай клясыфікацыі Кёпэна Абуджа мае трапічны саванны клімат. Горад і сталічны рэгіён маюць тры вылучныя пэрыяды надвор’я штогод. Сюды ўваходзіць цёплы і вільготны сэзон дажджоў і пякучы засушлівы сэзон^[19]. Паміж імі існуе кароткі сэзон гарматан, выкліканы паўночна-ўсходнім мусонным ветрам. У гэты час у паветры стаіць пылавая смуга.

Сэзон дажджоў пачынаецца з красавіка і сканчваецца ў кастрычніку^[20], калі дзённая тэмпэратура дасягае 28—30 °C, а начныя мінімумы вагаюцца з 22 °C да 23 °C^[21]. У засушлівы пэрыяд дзённая тэмпэратура можа ўзрастаць да 40 °C, а тэмпэратура цягам ночы можа апускацца да 15 °C. Нават самыя прахалодныя ночы могуць чаргавацца дзённай тэмпэратурай значна вышэйшай за 30 °C^[21]. Мерна пагорыстая мясцовасьць сталіцы робіць залагоджваючы ўплыў на надвор’е тэрыторыі, а месцазнаходжаньне ўглыбіні краіны празь зьмены ў содневых ваганьнях тэмпэратуры спрыяе зьяўленьнем большых тэмпэратураў чым у прыбярэжных гарадах з падобным кліматам, як то гэта адчуваецца ў Лагасе. На колькасьць ападкаў уплывае, тое, што горад раскіданы на наветраным баку плято Джос і ў зоне ўздыму паветраных масаў. Гэты вырунак выклікае больш частыя ападкі ў тэрмін з красавіка па кастрычнік штогод^[22].

Паводле дасьледаваньня, зладжанага мэтэаралагічнай агенцыяй Нігерыі і атмасфэрнай навуковай групай дзяржаўнага ўнівэрсытэта Iма, назіраецца наступствы зьмяненьня клімату ў Абуджы^[23]. У пэрыяд з 1993 па 2013 гады сярэдняя максымальная тэмпэратура імкнулася ўніз, але сярэдняя мінімальная і сярэдняя дзённая тэмпэратуры павялічыліся^[23]. У Абуджы назіраецца тэндэнцыя на зьніжэньне ападкаў, палягаючы на зьвесткі, якія зьбіралі ў пэрыяд з 1986 па 2016 гады^[24][25]. Верагоднасьць узьнікненьня сушы для Абуджы павялічылася на 15,4% у пэрыяд з 1975 па 2014 гады^[26].

Кліматычныя зьвесткі для Хартуму
Паказьнік	Сту	Лют	Сак	Кра	Тра	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сьн	Год
Абсалютны максымум t, °C	36,0	38,4	39,7	39,0	39,3	34,0	32,0	31,2	31,0	35,0	37,9	37,6	39,7
Сярэдні максымум t, °C	33,7	37,1	37,0	34,9	33,7	30,4	28,9	28,4	29,3	30,1	34,7	34,8	32,8
Сярэдняя t, °C	26,1	28,7	30,5	28,9	28,6	26,9	25,9	24,8	25,4	27,0	28,0	27,6	27,4
Сярэдні мінімум t, °C	19,2	22,2	25,4	24,5	24,4	23,4	23,1	22,4	22,7	23,6	21,1	20,8	22,7
Абсалютны мінімум t, °C	15,0	18,6	20,0	21,7	21,6	20,8	20,3	20,0	20,0	21,6	17,0	17,0	15,0
Норма ападкаў, мм	3	7	16	73	4,7	137	187	216	272	233	7	2	1270
Крыніца: «Klimatafel von Abuja». Deutscher Wetterdienst.

• Афіцыйны сайт.