Biglaan na pagbago kan klima
An biglaan na pagbago kan klima nangyayari kun an sistema nin klima nagpipirit na maglipat sa bagong estado kan klima base sa balanseng enerhiya kan sistema nin klima, asin na mas marikas sa pagbabago kawsa kan mga panluwas na elemento.[1]Kabali sa nainot na mga pangyayari an pagtapos kan Carboniferous Rainforest Collapse,[2] Younger Dryas[3], an mga Dansgaard-Oeschger events, Heinrich events asin posible man an Paleocene–Eocene Thermal Maximum.[4]An termino ginagamit man sa konteksto sa pag-init sa bilog na globo tanganing iladawan an biglang pagbabago sa klima na risang - risa sa paglihis nin panahon.[5]
An mga panahon nin mga pangyayari na ilinadawan na 'bigla-bigla' pwedeng magkaiba-iba. An mga pagbabago sa klima kan Greenland naitala sa mga huring aldaw kan Younger Dryas, ini sukol sa mga tahaw kan yelo, nagkaigwa nin biglaang pag-imbong na+10 °C(+18 °F) sa laog kan pirang taon sana.[6] An iba pang biglang pagbabago iyo an +4 °C(+7.2 °F) sa Greenland 11,270 taon na an nakaagi[7] o an biglang +6 °C (11 °F) pag-imbong 22,000 na taon na an nakaagi sa Antartica.[8] Sa kabaliktaran, an Paleocene-Eocene termal maximum sinasabing biglaang nagpuon saen man sa pagitan nin pirang dekada asin nagkapirang ribong taon. An mga modelong proyekto manungod sa sistema kan kinaban nagpapasairarom sa greenhouse gas emissions mas amay pa sa 2047, an temperatura kan kinaban posibleng mawara sa range of variability sa huring 150 taon, na maaapektuhan an 3 bilyon katawo asin kadaklan sa mga lugar na may mga maray na klaseng espesye sa kinaban[9]
Mga pakahulogan
Uyon sa sa Committee on Abrupt Climate Change of the National Research Council
Igwa nin duwang kahulogan an biglang pagbago sa klima:
- Sa mga termino nin pisika, ini iyo an transisyon kan sistema sa klima sa laen-laen na paagi sa laog kan sarong panahon na mas marikas kisa sa responsableng pagbago.
- Sa termino kan epekto kaini, ini an "an biglang pagbabago sarong pagbabago na marikason asin dai linalaoman kaya an mga tawo o sistemang natural nasasakitan na makibagay igdi. "
An mga kahulogan na ini magkakomplemento: an naenot nagtatao nin pakarorop sa nangyayaring biglang pagbabago sa klima; an paliwanag kan ikaduwa kun taano ta kadakol kan pagsiyasat na idinusay igdi.
Mga epekto
An biglang pagbago sa klima posibleng marhay na iyo an nagin dahelan kan lakop asin grabeng mga epekto:
- Sa mga dakulaang ekstinksyon kan mga nakaagin panahon, an Permino-Triasic Extinction (o mas bisto sa apod na dakulang kagadanan) asin an Carboniferous Rainforest Collapse, an sinasabing posibleng naging resulta kan biglang pagbago nin klima.[10][11][12]
- Pagkawara kan biobersidad: kun mayo nin olang hale sa biglang pagbago sa klima asin iba pang ekstinksyon, an biodybersidad kan planetang ini padagos na matalubo.[13]
- Mga pagbabago sa sirkulasyon nin kadagatan arog baga kan.
- pagdakul kan mga El Niño pangyayari.[14][15]
- An politikal na diriskutiran sa sirkulasyon kan termohaline, arog kan tibaad nangyari durante kan okasyon kan Hoben na si Dryas.[16][17]
- Mga pagbabago sa osipon kan Atlantiko sa Amihanan na Atlantiko.[18]
- Mga Pagbabago sa Atlantikong Medional sa Pagpabagsak sa Circulation (AMOC) na puedeng makakontribuwir sa mas grabeng mga pangyayari sa panahon.[19]
Hilingon man
- Adaptasyon sa pagbabago kan klima
- Emerhensia sa klima
- Sensitinidad panklima
- Mga epekto kan pankinaban na pag-imbong
