- Күбәләк бите бында йүнәтелә. Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Күбәләк (мәғәнәләр).
Тәңкә ҡанатлылар, йәки күбәләктәр, көйәләр (Lepidóptera Linnaeus, 1758 от бор. грек. λεπίς, эйәлек килеш λεπίδος — тәңкә һәм πτερόν — ҡанат) — бөжәктәр отряды, айырылып торған үҙенсәлектәренән — алғы һәм артҡы ҡанаттарында ҡуйы хитин «тәңкәләр»(яҫмаҡ төктәр)) булыуын билдәләргә мѳмкин. Күпселек төрҙәренә һура торған томшоҡтар хас. Ҡанаттарының рәүеше һәм ҙурлығы төрлөсә: 2 мм-ҙан[1] 30 см-ға тиклем[2].
| Тәңкә ҡанатлылар |
Махаон |
| Фәнни классификация |
|---|
арауыҡтағы ранг | Суб-батшалыҡ: | Эуметазойҙар |
| Юғары класс: | Алты аяҡлылар |
| Подкласс: | Асыҡ яңаҡ һөйәклеләр |
| Инфракласс: | Ҡанатлы бөжәктәр |
| Суб отряд: | Әүермән бөжәктәр |
|
| Халыҡ-ара фәнни исеме |
|---|
Lepidoptera Linnaeus, 1758 |
| Подотряды |
|---|
- Первичные зубатые моли (Zeugloptera)
- Бесхоботковые (Aglossata)
- Гетеробатмии (Heterobathmiina)
- Хоботковые (Glossata)
|
|
Геохронология | млн. лет | Период | Эра | Эон |
|---|
| 2,588 | Чет-ный | | | Ка | Ф
а
н
е
р
о
з
о
й | | 23,03 | Неоген | | 65,5 | Палеоген | | 145,5 | Мел | М
е
з
о
з
о
й | | 199,6 | Юра | | 251 | Триас | | 299 | Пермь | П
а
л
е
о
з
о
й | | 359,2 | Карбон | | 416 | Девон | | 443,7 | Силур | | 488,3 | Ордовик | | 542 | Кембрий | | 4570 | Докембрий |
◄ Наше время◄ Мел-палеогеновое вымирание◄ Триасовое вымирание◄ Массовое пермское вымирание◄ Девонское вымирание◄ Ордовик-силурское вымирание◄ Кембрийский взрыв |
|---|
|
Тулы әүерелеү осоронда ошондай стадиялар: күкәй, ҡарышлауыҡ, ҡурсаҡ һәм имаго. Ҡарышлауыҡ селәүсен һынлыраҡ, ҡорһағында ҡыҫҡа тәпәйҙәр, ҡаты башлы, ауыҙы кимереүгә яраҡлашҡан, ебәк сығара торған парлы биҙе була, уның бүлентеләре һауала ебәккә әүерелә[3].
Тәңкә ҡанатлыларҙың һөлдәләре юр осоронан осрай, хәҙерге заманда бөжәктәр төрҙәре араһында иң киң таралғандар — отрядта 157 000 төрҙән артығыраҡ[4]. Антарктиданан башҡа континенттарҙа осрай.
Энтомология тәңкә ҡанатлыларҙы өйрәнгән фән лепидоптерология тип атала.
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
