Ҡарағалпаҡ теле
Ҡарағалпаҡ теле (ҡарағалп. Qaraqalpaq tili, Қарақалпақ тили) — төрки, ҡыпсаҡ төркөмөнә ингән ҡарағалпаҡтарҙың теле. Ул үзбәк теле менән бер рәттән Үзбәкстан составындағы Ҡарағалпаҡстан Республикаһының рәсми теле.
| Ҡарағалпаҡ теле | |
| ҡарағалп. Qaraqalpaq tili ҡарағалп. Қарақалпақ тили | |
 | |
| Дәүләт |  Ҡарағалпаҡстан Республикаһы Үзбәкстан Ҡаҙағстан Афғанстан Рәсәй Төркиә |
|---|---|
| Барлыҡҡа килгән | Ҡарағалпаҡстан Республикаһы, Ҡараҡалпаҡтар, Бохара өлкәһе[d], Навои өлкәһе[d] һәм Хәрәзем өлкәһе |
| Тел төрҙәре | агглютинатив телдәр, сингармонизм[d] һәм SOV[d] |
| Яҙыу | Латин алфавиты һәм Кирил алфавиты |
| Телдә һөйләшеүселәр | 583 410 кеше (2010)[1] |
| Ethnologue каталогында тел статусы | 5 Developing[d][1] |
| Тасуирлау биттәре | turkic.elegantlexicon.com/… |
 | |
| Викимедиа проекттарында тел коды | kaa |
 Ҡарағалпаҡ теле Викимилектә | |
Фонетика
Һуҙынҡы өндәр
Ҡарағалпаҡ телендә сингармонизм законы ҡулланыла.
| Һуҙынҡы өн | Ҡайһы һуҙынҡыларҙан һуң килә ала |
|---|---|
| a | a, ɯ |
| æ | e, i |
| e | e, i |
| i | e, i |
| o | a, o, u, ɯ |
| œ | e, i, œ, y |
| u | a, o, u |
| y | e, œ, y |
| ɯ | a, ɯ |
Имлә
Яҙма
1928 йылға тиклем ҡарағалпаҡ телендә яҙыу өсөн ғәрәп алфавиты ҡулланылған. 1928 һәм 1940 йылдар араһында латин алфавиты (Яңалиф) ҡулланылған, 1940 йылда кирил алфавиты ҡабул ителгән. 1991 йылда, Үзбәкстан үҙ аллы дәүләт булғандан һуң, яңынан латин алфавиты ҡулланыла башлай.
Имлә сағыштырыу таблицаһы
| A a | Á á | B b | D d | E e | F f | G g |
| Ǵ ǵ | H h | X x | Í ı | I i | J j | K k |
| Q q | L l | M m | N n | Ń ń | O o | Ó ó |
| P p | R r | S s | T t | U u | Ú ú | V v |
| W w | Y y | Z z | C c | Sh sh | Ch ch |
| Латин имләһе (Яңалиф, 1926-1940) | Кирил әлифбаһы | Хәҙерге латин әлифбаһы | ХАФӘ транскрипцияһы | Латин имләһе (Яңалиф, 1926-1940) | Кирил әлифбаһы | Хәҙерге латин әлифбаһы | ХАФӘ транскрипцияһы | Латин имләһе (Яңалиф, 1926-1940) | Кирил әлифбаһы | Хәҙерге латин әлифбаһы | ХАФӘ транскрипцияһы | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aa | Аа | A a | a | Ққ | Q q | q | Ff | Фф | Ff | f | |||
| Әә | Әә | Á á | æ | Ll | Лл | L l | l | Xx | Хх | Xx | x | ||
| Bb | Бб | B b | b | Mm | Мм | M m | m | Hh | Ҳҳ | Hh | h | ||
| Vv | Вв | V v | v | Nn | Нн | N n | n | Цц | C c | ʦ | |||
| Gg | Гг | G g | g | N̡n̡ | Ңң | Ń ń | ŋ | Çç | Чч | Ch ch | ʧ | ||
| Ƣƣ | Ғғ | Ǵ ǵ | ɣ | Oo | Оо | Oo | o | Şş | Шш | SH sh | ʃ | ||
| Dd | Дд | D d | d | Өө | Өө | Ó ó | œ | Щщ | sh | ʃ | |||
| Ee | Ее | E e | e | Pp | Пп | Pp | p | Ъъ | |||||
| Ёё | yo | jo | Rr | Рр | Rr | r | Ьь | Ыы | Í ı | ɯ | |||
| Жж | J j | ʒ | Ss | Сс | Ss | s | Ьь | ||||||
| Zz | Зз | Z z | z | Tt | Тт | Tt | t | Ээ | E e | e | |||
| Ii | Ии | I i | i | Uu | Уу | Uu | u | Юю | yu | ju | |||
| Jj | Йй | Y y | j | Yy | Үү | Ú ú | y | Яя | ya | ja | |||
| Kk | Кк | K k | k | Ŭŭ | Ўў | Ww | w |
Һылтанмалар
- Ҡарағалпаҡ теле // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- Ethnologue сайтында ҡарағалпаҡ теле тураһында мәғлүмәттәр (инг.)
🔥 Top keywords: Баш битАрыҫлан петроглифтарыРәсәй Федерацияһының социаль картаһыИкенсе донъя һуғышыВикипедияВикипедия:Яуаплылыҡтан баш тартыуКатегория:Википедия:Эшкәртерелмәгән мәҡәләләрЭҙләүҙе оптималлаштырыуМахсус:ЭҙләүIt's My Life (S.E.R.-ҙың йыры)ФәләстинҮҙəк Совет власы менəн Башҡорт хөкүмəте араһында Башҡорт Совет автономияһы тураһында килешеүВикипедия:ТасуирламаВикипедия:Рәхим итегеҙВикипедия:ҠоролтайВикипедия:БелешмәПортал:Ағымдағы ваҡиғалар/Башвики наградаларыЕнси актИльясов Ғәзим Ғәлим улыСүриә телеЭякуляцияПроект:Двуязычность/Султангареев Амир МиграновичКоми РеспубликаһыВикипедия:Алфавитлы күрһәткесТел ғилемеIS.E.R.EK (альбом)Проект:МириадаСолтанова Мәрйәм Ғәзизрахман ҡыҙыШарлотт (Төньяҡ Каролина)Фекерләшеү:Баш бит13 декабрьУдикҠытай Халыҡ РеспубликаһыКушнаренко районыВикипедия:Яҡшы мәҡәләләрЕрБалыҡтарСалауат ЮлаевВикипедия:Берләшмә