Чатал-Оба ҡурғандары
| Чатал-Оба ҡурғандары | |
|---|---|
| Ил: | Рәсәй |
| Бейеклеге: | 4 метр |
| Төҙөлөү датаһы: | урта бронза дәүере |
| Артефакттар: | алтын сармат биҙәүестәре |
.svg)
Чатал-Оба ҡурғандары Ростов өлкәһенең Мясниковский районы Чалтырь ауылына ингән ерҙә урынлашҡан археологик объекттар[1]. Тикшеренеүселәр көньяҡ һәм төньяҡ ҡурғандарҙы айыра[2].
Тарихы
Тикшеренеүселәр уларҙы урта бронза дәүере осоронда нигеҙләнгән, тип фаразлай. Көньяҡ ҡурған территорияһында археологик ҡаҙыныу эштәрен 1996 йылда билдәле археолог Евгений Иванович Беспалов[3] алып бара. Тикшеренеүҙәр ваҡытында өс төп өйөм һәм бик күп ҡәберлектәр булыуы теркәлә. Уларҙың икеһе бронза быуатының — һуң, тағы ла туғыҙы урта бронза дәүеренә ҡарай. Бер ҡәберлек XVII—XVIII быуат осороноҡо тип иҫәпләнә. Ҡурған территорияһында ҡаҙыныу эштәре алып барғанда тегеп ҡуйыла торған сармат биҙәүестәре табыла[4]
2001 йылда төньяҡ ҡурғанды тикшереү менән РРО ВООПИиК археологик экспедицияһы шөғөлләнә. Һөҙөмтәлә биш төп өйөм, 18 ҡәберлек табыла, уларҙың 16-һын тикшеренеүселәр урта бронза быуаты дәүеренә индерә. Шулай уҡ ҡыпсаҡтарҙың таш ҡоймалы ғибәҙәтханаһы, иртә сармат һәм бәшәнәктәр осороноң ҡәберлектәре табыла[2].
Һүрәтләнеше
Чатал-Оба ҡурғандарының хәҙерге бейеклеге 4 метрға етә, элек уларҙың башҡаса булыуы ла ихтимал. Дон әрмәндәре был ҡәберлектәрҙе бик йыш «курган — вилка» тип атай. Улар Ҡоро Чалтырь йырынының уң ярындағы убала урынлашҡан. Чатал-Оба ҡурғандары ырыу зыяраты булған тигән ҡараш та йәшәй. Катакомбаларҙа табылған ҡәберлектәр урта бронза дәүеренә ҡарай. Иртә катакомбаларҙа табылған ерләү кострукциялары ҡалдыҡтарында ағас ҡаҙыҡтар осрай.[2]. Ҡайһы бер экспонаттар, Танаис археологик музей-ҡурсаулығы коллекцияларында күрһәтелә[5].