Сканда

Сканда ауылы ҙур булмаған Чхари йылғаһы үҙәнендә Тержола ҡалаһынан 15 км төньяҡ-көнбайыштараҡ урынлашҡан.

Скандала һуңғы антик осор ҡомартҡыһы - емерелгән ҡәлғә ҡалдыҡтары һаҡлана. Көнсығыш Рим һәм Сәсәниҙәр империялары Лазицалағы конфликт ваҡытында ундағы шул нығытма өсөн талашҡан булған. Ҡәлғә 19-сы быуатҡа тиклем Имеретия батшалығы өсөн үҙенең әһәмиәтен юғалтмаған.

Сканда ҡәлғәһе шул исемдәге ауылдан төньяҡтараҡ тора. Майҙаны 7000 м, бейеклеге 120 м. Батша һарайының көнсығыш фасады менән сиркәү диуары ғына һаҡланған, унда грузин телендәге яҙма күренә. Археологик йәһәттән 1949 һәм 1995 йылдарҙа тикшерелгән. Сканда комплексын Грузия хөкүмәте милли әһәмиәтле күсемһеҙ ҡомартҡылар исемлегенә индергән ^[1]

Милли халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, 2014 йылда Скандала 434 кеше йәшәгән ^[2]

• Allen, William Edward David (1950). "Two Georgian Maps of the First Half of the Eighteenth Century". Imago Mundi. 10: 99–121. doi:10.1080/03085695308592037.
• Braund, David (1994). Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC–AD 562. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-814473-3.
• Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, eds. (2013). "სკანდა [Skanda]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (in Georgian) (1st ed.). Tbilisi: Georgian National Museum. pp. 488–483. ISBN 978-9941-15-896-4.
• Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires: A History of Georgia. London: Reaktion Books. ISBN 1780230303.