Рязань
Ряза́нь (1778 йылға тиклем — Переясла́вль-Ряза́нский) — Рәсәйҙең Рязань өлкәһе үҙәге. Илдең иң ҙур 30 ҡалаһы иҫәбендә тора.Окаға Трубеж йылғаһы ҡушылған урында урынлашҡан. Мәскәүҙән 180 км. алыҫлыҡта ята.
| Ҡала | |||||
| Рязань | |||||
| |||||
| Ил | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Федерация субъекты | |||||
| Ҡала округы | |||||
| Координаталар | |||||
| Эске бүленеш | 4 административокруг | ||||
| Мэр | Виталий Артёмов (с 2010)[1] | ||||
| Нигеҙләнгән | 1095 | ||||
| Беренсе мәртәбә телгә алынған | 1301 | ||||
| Элекке исеме | 1778 йылға тиклем — Переясла́вль-Ряза́нский | ||||
| Ҡала с | 1095 | ||||
| Майҙаны | |||||
| Бейеклеге | 130 м | ||||
| Климат тибы | умеренно-континенталь | ||||
| Рәсми теле | [[урыҫ]] | ||||
| Халҡы | 527 905 кеше (2010) | ||||
| Тығыҙлығы | 2344 кеше/км² | ||||
| Конфессиональ составы | алфавит буйынса: иудеҙар, католиктар, мосолмандар, православ христандар, протестанттар, иҫке православ христиандар | ||||
| Этнохороним | ряза́нсылар, ряза́нсы | ||||
| Телефон коды | +7 4912 | ||||
| Почта индексы | 390000—390048 | ||||
| Һанлы танытмалар | |||||
| Автомобиль коды | 62 | ||||
| ОКАТО коды | |||||
| ОКТМО коды | |||||
| Рәсми сайт | admrzn.ru | ||||
| ҡала көнө | августын 1-се шәмбе | ||||
| Награды |
| ||||
| «халыҡ» исемдәр | Деса́нт башҡалаһы, | ||||
.png)
.svg)
Хәрби, эре фән һәм сәнәғәт үҙәге. Ҡаланы ике аэропорт, ике тимер юлы, ике йылға порттары хеҙмәтләндерә. Порттарҙан Антлантик һәм Төньяҡ боҙло океанға сығыу мөмкинлеге бар.Ҡала майҙаны - 224 км².
Климат
| Ҡала климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрһәткес | Ғин | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Йыл |
| Абсолют максимум, °C | 6,3 | 7,8 | 17,8 | 29 | 33,5 | 36,7 | 38,9 | 39,5 | 33 | 24,2 | 15,1 | 8,9 | 39,5 |
| Уртаса максимум, °C | −4,6 | −4,4 | 1,5 | 11,8 | 19,8 | 23,2 | 25,1 | 23,3 | 16,9 | 9,2 | 0,7 | −3,5 | 9,9 |
| Уртаса температура, °C | −7,5 | −7,9 | −2,3 | 6,6 | 13,6 | 17,2 | 19,2 | 17,3 | 11,6 | 5,4 | −1,8 | −6,2 | 5,4 |
| Уртаса минимум, °C | −10,5 | −11,2 | −5,6 | 2,4 | 8,1 | 12 | 14,1 | 12,4 | 7,6 | 2,4 | −4 | −9 | 1,6 |
| Абсолют минимум, °C | −40,9 | −34,8 | −28,6 | −18,6 | −5 | −1,8 | 3,5 | 0,4 | −7,3 | −14,7 | −24,5 | −39,7 | −40,9 |
| Яуым-төшөм нормаһы, мм | 38 | 34 | 26 | 38 | 34 | 64 | 80 | 57 | 51 | 64 | 46 | 43 | 575 |
| Сығанаҡ: Погода и климат | |||||||||||||
Үҫемлектәр донъяһы
Рязань урман һәм дала майҙанында урынлашҡан (Ока йылға менән бүленә).
Эре паркттар:
- Рюминская роща, Г. В. Рюминым менән яҫалған
- Приокский лесопаркы
- Үҙәк ҡала паркы
- Гагарин ис. паркы
- Луков урманы
- Дуҫлыҡ паркы
- Мемориал паркы
Парад гербы
Кесе гербы
Герб, 1779 йыл
_(1779).png)
Ҡоролош
Рязань 4 административ округҡа бүленә:
- Совет
- Тимер юл
- Мәскәү
- Октябрь
Халыҡ һаны
| 1825[3] | 1833[4] | 1840[5] | 1847[6] | 1856[7] | 1863[8] | 1867[9] | 1870[10] | 1885[11] | 1897[12] | 1917[13] | 1920[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ▲ 18 326 | ▼ 17 635 | ▲ 18 951 | ▼ 18 641 | ▲ 21 449 | ▲ 22 279 | ▼ 17 950 | ▲ 19 990 | ▲ 30 327 | ▲ 46 122 | ▲ 47 829 | ▼ 41 276 |
| 1923[13] | 1926[14] | 1937[15] | 1939[16] | 1959[17] | 1970[18] | 1979[19] | 1989[20] | 2002[21] | 2010 | 2012[22] | 2013[23] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ▲ 44 902 | ▲ 50 919 | ▲ 71 865 | ▲ 95 357 | ▲ 214 130 | ▲ 350 151 | ▲ 453 267 | ▲ 514 638 | ▲ 521 560 | ▲ 525 062 | ▲ 526 092 | ▲ 527 700 |
Милли состав (2010)
- Урыҫтар: 95,8 %
- Украиндар: 0,8 %
- Белорустар: 0,3 %
- Әрмәндәр: 0,5 %
- Әзербайжандар: 0,3 %
- Мордвалар: 0,2 %
- Татарҙар: 0,2 %
- башҡалар: 1,9 %[24]
Уҡыу йорттары
Рязань дәүләт медицина университеты
Билдәле шәхестәре
Ғалимдар һәм конструкторҙар
- Минцлов Сергей Рудольфович (1870—18.12.1933), яҙыусы, тарихсы, библиограф. 1910—1911 йылдарҙа Өфө губернаһының Богоявленск округында земство начальнигы. Стәрлетамаҡ өйәҙенең тәбиғи һәм тарихи ҡомартҡыларын, башҡорттарҙың һәм төбәктә йәшәгән башҡа халыҡтарҙың этнографияһын, фольклорын өйрәнеүсе.
- Иван Павлов — беренсе рус Нобель лауреаты;
- Константин Циолковский —космонавтикаға нигеҙ һалыусы;
- Мичурин, Иван Владимирович — биолог һәм селекционер;
- Андрей Марков (старший) ;
- Владимир Уткин;
- Сергей Непобедимый;
- Виталий Шафранов;
- Костычев Павел Андреевич
- Кравков Николай Павлович
- Дубовицкий Петр Александрович
- Чаплыгин Сергей Алексеевич
- Семёнов-Тян-Шанский Пётр Петрович — географ
- Загоскин, Лаврентий Алексеевич — географ
Яҙыусылар
- Сергей Есенин
- Константин Паустовский
- Михаил Салтыков-Щедрин
- Яков Полонский
- Нина Краснова
- Константин Симонов
- Евгений Маркин
- Александр Солженицын
Сәнғәт эшмәкәрҙәре, архитекторҙар
- Иван Пожалостин
- Николай Ефимов
- Евгений Каширин
- Пётр Боклевский
- Георгий Вагнер
Адвокаттар
- Владимир Жданов
- Алексей Гребенской
Актёрҙар
- Эраст Гарин
- Александр Фатюшин
- Ирина Розанова
- Николай Яковлев
- Владимир Балашов
Йырсылар һәм музыканттар
- Екатерина Аглинцева
- Александр Александров
- Сергей Гилев
- Семён Заливухин
- Георгий Кантор
- Анатолий Новиков
- Вячеслав Наумов
- Александр Окаёмов
- Александр Оленин
- Пётр Оленин
- Мария Оленина-Д’Альгейм
- Николай Озеров
- Анатолий Орфёнов
- Алексей Пирогов
- Александр Пирогов
- Михаил Пирогов
- Григорий Пирогов
- Евгений Попов
- Клавдий Птица
- Александр Соколов
- Полина Ульянова
- Никандр Ханаев
- Юрий Холопов
- Сергей Ценин
- Екатерина Щербаченко
Спортсылар
- Сергей Панов
- Василий Алексеев
- Виктор Косичкин
- Олег Романцев
- Ирина Симагина
Эшҡыуарҙар
- Роман Путин
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Рязан хәкимиәте 2015 йыл 6 октябрь архивланған.
- Рязань думаһы
- История Рязани на сайте Рязанского историко-поискового центра 2013 йыл 8 декабрь архивланған.
- История, культура и традиции Рязанского края 2011 йыл 6 октябрь архивланған.
- История древней Рязани
- Общественный транспорт Рязани
- Городской транспорт в реальном времени
- Рязанский туристический портал