Ниһоний

Ниһоний 2004 йылда Рәсәйҙең Дубна ҡалаһында урынлашҡан Берләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институты һәм АҠШ-тың Калифорния штаты Ливерморий ҡалаһында урынлашҡан Ливерморий милли лабораторияһы тарафынан асыла.

2004 йылдың февралендә 2003 йылдың 14 июленән 10 август айына тиклем Дубна ҡалаһында урынлашҡан Берләштерелгән ядро тикшеренеүҙәре институты һәм АҠШ-тың Калифорния штаты Ливерморий ҡалаһында урынлашҡан Ливерморий милли лабораторияһы менән берлектә үткәрелгән тарафынан үткәрелгән У-400 циклотронында эксперименттар һөҙөмтәләре буйынса 113 -сө элемент алыныуы тураһында мәғлүмәт баҫылып сыға.^[4]

2004 йылдың сентябрендә 113-сө элементтың ²⁷⁸Nh бер атомлы изотобын синтезлау тураһында RIKEN (Япония) институтының бер төркөм ғалимдары иғлан итә^[5]. Улар цинк һәм висмут ядроларының ҡушылыу реакцияһын ҡулланғандар. Һөҙөмтәлә, 8 йыл эсендә япон ғалимдары ниһоний атомдарын алыуҙың өс ваҡиғаһын теркәүгә өлгәшә: 2004-тең 23 июле, 2005 йылда 2 апрелдә һәм 2012-лә 12 август көндәрендә^[6].

2013 йылда ниһоний атомдары Лунд Университеты төркөмө тарафынан Ауыр иондар институтында алынған, эксперименттар барышында ниһодий етештереүҙе Дубналағы Россия-Америка төркөмө ҡулланған алымын ҡулланғандар^[7]. Шулай уҡ 2015 йылда Берклиҙа Лоуренса ис. милли лабораторияла ысулды уңышлы ҡабатлайҙар^[8].

Япон ғалимдары ҡулланған һалҡын ҡушылыу ысулын бер лаборатория ла ҡулланмаған, сөнки уның һөҙөмтәлелеге түбән.

2015 йылдың 30 декабрендә IUPAC тарафынан 113-сө элемент асылыуы рәсми рәүештә таныла — һәм асыш өҫтөнлөгө RIKEN ғалимдарына бирелә. Шулай итеп, 113-сө элемент Япония һәм, ғөмүмән, Азия илдәре буйынса беренсе булып асылған элемент булып тора^[9].

Ниһоний изотобы московийҙың α-тарҡалыуы юлы менән алына^[10]:

${\displaystyle {\ce {^{288}_{115}{Mc}\to _{113}^{284}{Nh}+_{2}^{4}{He}}}}$ ,

${\displaystyle {\ce {^{287}_{115}{Mc}\to _{113}^{283}{Nh}+_{2}^{4}{He}}}}$ ,

${\displaystyle {\ce {^{289}_{115}{Mc}\to _{113}^{285}{Nh}+_{2}^{4}{He}}}}$ ,

${\displaystyle {\ce {^{290}_{115}{Mc}\to _{113}^{286}{Nh}+_{2}^{4}{He}}}}$ ,

шулай уҡ ядро реакциялары һөҙөмтәһендә

${\displaystyle {\ce {^{237}_{93}{Np}+_{20}^{48}{Ca}\to _{113}^{282}{Nh}+3_{0}^{1}{n}}}}$ ^[11],

${\displaystyle {\ce {^{209}_{83}{Bi}+_{30}^{70}{Zn}\to _{113}^{278}{Nh}+_{0}^{1}{n}}}}$ ^[5].

• Нихоний на Webelements
• О синтезе элемента на сайте ОИЯИ