Лядов Анатолий Константинович

Анантолий Константинович Лядов билдәле рус дирижёры Константин Лядов ғаиләһендә тыуған

Тәүге музыка дәрестәрен биш йәшендә атаһынан ала башлай. 1870 йылда Петербург консерваторияһына уҡырға инә. Фортепиано һәм скрипка кластары буйынса шөғөлләнә, бер аҙҙан теоретик дисциплиналар менән ҡыҙыҡһына һәм контрапункт һәм фуганы ныҡлап өйрәнә башлай. Шул ваҡытҡа уның тәүге композиторлыҡ тәжрибәләре ҡарай

Йәш музыканттың талантын Модест Мусоргский юғары баһалай. Лядов Римский-Корсаковтың композиция теорияһы класына күсә, ләкин 1876 йылда дәрестәрҙе ҡалдырғаны өсөн консерваториянан ҡыуыла. Ике йыл үткәс Лядов консерваторияға тергеҙелә һәм уны уңышлы тамамлай, бер аҙҙан шул уҡ йылда унда уҡытырға саҡырыла.

А. К. Лядов Белявский түңәрәгенең ағзаһы була.

Лядов әҫәрҙәренең байтай өлөшө фортепиано өсөн «Бирюльки», «Арабески», «Про старину» (һуңыраҡ оркестр версияһы төҙөлә), «Идиллия», «Музыкальная табакерка», пьесалар, прелюдиялар, вальстар яҙыла. Композитор миниатюра жанры оҫталарының береһе һанала — уның күп кенә әҫәрҙәре ябай формала һәм бер нисә минутҡа һуҙыла

Лядовтың иң билдәле әҫәрҙәре араһында — симфоник поэма «Баба-Яга», «Волшебное озеро»^[pl], «Кикимора», «Танец Амазонки», «хәсрәтле йыр», «Иң Апокалипсис», «Скорбная песнь», «Из Апокалипсиса», шулай уҡ оркестр өсөн «Восемь русских песен» сюитаһы.

Лядов шулай уҡ фольклорсы булараҡ билдәле — ул урыҫ халыҡ йырҙарының бер нисә йыйынтығын төҙөй. Тауыш һәм фортепьяно: халыҡ һүҙҙәренә 18 балалар йыры, халыҡ йырҙары йыйынтығы, романстар һ. б. Хор өсөн а cappella: «10 урыҫ халыҡ йыры», «15 рус йыры халыҡ».

Анатолий Константиновичтың тынлы музыкаға мөрәжәғәт итеүе сағыштырмаса ҙур түгел — был «Ежечасная молитва святителя Иосафа Горленко» (1910) һәм «Десять переложений из Обихода» (1909) йыйынтығы.

Дягилев заказы буйынса Лядов Шопен музыкаһына Фокин балеты өсөн ҡайһы бер номерҙарҙы яңынан оркестрлай^[13] — «Сильфида» премьераһы 1909 йылдың 2 июнендә Парижда, Шатл театрында үтә. Артабан Лядов музыкаһына Дягилев Рус балет труппаһы Мясин хореографияһында «Кикимора» (1916) һәм «Русские сказки» (1917) балеттарын ҡуя.

«Һәр такт ҡыуандырһын өсөн ...»^[14], ынтылып Лядова үҙенең әҫәрҙәре өҫтөндә етәһе яй эшләй. Бәлки, 1910 йылдың Рус миҙгелдәре өсөн яңы балет яҙыуға заказды, Дягилев хаттары буйынса, ул композиторға 10 сентябрҙә заказ бирә, ахыр сиктә, улар йәш Игорь Стравинскийға тапшырыла («Жар-птица» премьераһы 1910 йының 25 июнендә Опрера Гарнье сәхнәһендә була). Был версия тикшерене-се Н. Л. Дунаева тарафынан кире ҡағыла, ул Дягилев бер үк ваҡытта ике композиторға ла балет өҫтөндә эшләүҙе йөкмәтә, тик һуңынан, Лядовҡа билдәләнгән вакытҡа ҡәҙәр бер нисә ай ҡалғас, Стравинскийга өҫтөнлөк биргән, дип раҫлай^[15]. Тағы ла бер иртә версияға ярашлы^[16], Лядова балет партитураһына тотонорға уйламаған да хатта, сөнки ул тәғәйенләгән Дягилев ваҡыт уның эш темпына тап килмәй — шуға күрә композитор шунда уҡ баш тарта.

Петербург консерваторияһыны тамамлау менән Лядов Һарай яны капеллаһына музыка теорияһы, гармония һәм инструментовкалау уҡытыусыһы вазифаһына саҡырыла, вафатына тиклем шунда уҡыта^[17]. Уның уҡыусылары араһында: Б. В. Асафьев, М. Ф. Гнесин, Н. Я. Мясковский, С. С. Прокофьев, В. М. Беляев, И. И. Чекрыгин, А. В. Оссовский, А. А. Оленин, С. М. Майкапар һәм башҡалар.

Шулай уҡ Һарай яны йыр капеллаһында теория, гармония, контрапункт һәм форма уҡыта, уның уҡыусылары араһында В. А. Золотарев^[18].

Новодевичье зыяратында ерләнә. 1936 йылда Сәнғәт оҫталары Некрополенә күсереп ерләнә.

• 1894—1914 — Николаев урамы, 52 -се йорт, 10-сы фатир.

• 1955 йылда Лядовҡа арналған СССР почта маркаһы сығарыла
• 1990 йылда Боровичи ҡалаһында йыл һайын композитор К.Лядов исемендәге Сәнғәт фестивале үткәрелә ^[19]. Ҡала балалар сәнғәт мәктәбе композитор исемен йөрөтә^[20]. Полыновканың үҙендә төп урам композитор исемен ала.
• Шулай уҡ Мәскәүҙә 1905 йыл урамындағы балалар музыка мәктәбе Лядов исемен йөрөтә

• Корсакевич О.А. Книга о Лядове. Воспоминания и критические работы двоюродной сестры композитора А.К. Лядова, с приложением писем, документов и других материалов (редакторы-составители И.О. Прохоров и О.В. Соловьева) — М., Издательство "Композитор", 2017 2017 йыл 1 декабрь архивланған.
• "Непознанный А.К. Лядов": сборник статей и материалов (редактор-составитель Т. А. Зайцева). — Челябинск, 2009.
• "Композитор А.К. Лядов и Боровичский край": краеведческий сборник (автор-составитель Л.В. Подобед). — СПб., 2005.
• Михайлов М. К. А. К. Лядов. Очерк жизни и творчества. — 2-е изд., доп. — Л., Музыка, 1985.
• Запорожец Н. А. К. Лядов. Жизнь и творчество. — М., 1954.
• Васина-Гроссман В.А.К. Лядов. - М. ; Л., 1945
• "А.К. Лядов. Жизнь. Портрет. Творчество. Из писем": сборник материалов — Петроград, 1916 (переиздание: СПб., 2005).
• Лядов, Анатолий Константинович // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

• Тимченко В. Н. Духовная музыка А. К. Лядова(недоступная ссылка)
• А. С. Казунина. Творческое наследие А. К. Лядова (к проблеме изучения рукописей композитора) 2018 йыл 30 июнь архивланған.

• Произведения Лядова на сайте Classical Connect
• Духовные сочинения А. К. Лядова на сайте iKliros.com
• Список сочинений Лядова
• Сайт "Лядовского общества", включая список сочинений Лядова
• Лядов, Анатолий Константинович: ноты произведений на International Music Score Library Project

• Записи некоторых фортепианных сочинений Лядова
• Могила А. К. Лядова
• Анатолий Константинович Лядов