Лепешинская Ольга Васильевна

Ольга Васильевна Лепешинская 1916 йылдың 28 сентябрендә Киевта поляк тамырлы дворян ғаиләһендә тыуған.

Хореография менән үҙе шөғөлләнә башлай. Буш ваҡытында О. В. Некрасованан дәрестәр ала, бейергә өйрәнә. 1933 йылда Ҙур театр ҡарамағындағы Мәскәү дәүләт балет техникумын (хәҙерге Мәскәү хореография академияһын) тамамлаған (педагогтары А. И. Чекрыгин, Е. А. Шарпантье, Е. М. Адамович, В. А. Семёнов).

1933 йылда Оло театрҙа, Ж.Добервалдең «Тщетная предосторожность» балетында Лиза партияһында сығыш яһай. Сағыу техникаға, хәрәкәттәрҙең аныҡлығына, йәнле темпераментҡа эйә булған иркен хәрәкәтле бейеүсе булараҡ, классик, шулай уҡ хәҙерге заман партияларын да уңышлы бейей.

Һуғыш йылдарында фронтта махсус әҙерләнгән программалар менән сығыш яһай. 1942 йылдың 30 декабрендә Куйбышев Ҙур театрында А. С. Гриндың шул исемдәге повесы буйынса ҡуйылған В. М. Юровскийҙың «Алые паруса» балеты премьераһы була, унда ул Ассольдең төп партияһын башҡарыусы була. Был балет менән труппа азат ителгән ҡалалар буйлап гастролдәрҙә йөрөй.

Һуғыштан һуң СССР ҡалалары һәм сит илдәр буйлап гастролдәрҙә була.

Уның партнёрҙары араһында А. Н. Ермолаев, А. М. Мессерер, П. А. Гусев һәм башҡа бейеүселәр була.

1963 йылда балерина карьераһын тамамлағас, СССР-ҙа ғына түгел, шулай уҡ сит илдәрҙә лә: Римда, Будапештта, Мюнхенда, Берлинда, Дрезденда, Штутгартта, Венала, Белградта, Стокгольмда, Нью-Йоркта, Токиола, Лондонда, Ослола һәм башҡа ҡалаларҙа уҡытыу менән шөғөлләнә. 1997 йылдан ГИТИС профессоры була. 50 йылдан ашыу ГИТИС-тың хореография кафедраһында дәүләт имтихан комиссияһын етәкләй^[7].

1973 йылдан Мәскәүҙә халыҡ-ара балет артистары конкурсының ойоштороу комитетын етәкләй. С. П. Дягилев исемендәге Беренсе Мәскәү халыҡ-ара йәш балет артистары конкурсының жюри рәйесе (1992). Шулай уҡ Үҙәк телевидение күҙәтеүсеһе һәм «Энциклопедия балета» редколлегия ағзаһы була. 1992 йылдан — Рәсәй хореография ассоциацияһы президенты, 1996 йылдан Үҙәк сәнғәт хеҙмәткәрҙәре йорто идараһын етәкләй. «СССР— Япония» һәм «СССР — АҠШ» йәмғиәттәре идараһына ингән.

1943 йылдан ВКП(б) ағзаһы.

2008 йылдың 20 декабрендә 93-сө йәшендә Мәскәүҙә үҙ фатирында вафат була. «Ул йоҡлап киткән һәм уянмаған», — тип һөйләне балеринаның туғаны. 2008 йылдың 23 декабрендә Введенское зыяратында (5-се участка) ерләнә.

• Беренсе ире — Илья Трауберг (1905—1948), кинорежиссер (Бөйөк Ватан һуғышы башланыр алдынан айырылашалар).
• Икенсе ире — Леонид Райхман (1908—1990), СССР МГБ хеҙмәткәре, генерал-лейтенант (1951 йылда ҡулға алынып, кире ҡайта алмай).
• Өсөнсө ире — Алексей Антонов (1896—1962), хәрби начальник, армия генералы, Баш командование ставкаһы ағзаһы, 1945—1946 йылдарҙа СССР Ҡораллы көстәренең генераль штабы начальнигы, Варшава Килешеүе Ойошмаһы илдәренең Берләшкән ҡораллы көстәре штабының беренсе начальнигы^[8].

Ольга Лепешинскаяның балалары булмай.

Мәскәүҙә 1-се Тверская-Ямская урамы, 3-сы йорт 1-се фатирҙа йәшәгән.

Балерина вафат булғандан һуң Үҙәк сәнғәт хеҙмәткәрҙәре йорто хеҙмәткәрҙәре төркөмө балерина мөлкәтен граждандарға мираҫҡа тапшырыуға бәйле шарттарҙы тикшереүҙе һорап Рәсәй Федерацияһы Генераль прокуратураһына мөрәжәғәт итә. Шуның менән бәйле Мәскәү прокуратураһына законға ярашлы тикшереү үткәрергә ҡушыла^[9].

Балеринаның гардеробынан алынған әйберҙәр уның вариҫтары тарафынан мода тарихсыһы А. Васильевҡа тапшырыла. 2012 йылда бер нисә күлдәк һәм сәхнә костюмдары «Мода за железным занавесом» күргәҙмәһенә тапшырыла.

• РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1942)
• РСФСР-ҙың халыҡ артисы (1947)
• СССР-ҙың халыҡ артисы (1950)
• беренсе дәрәжә Сталин премияһы (1941) — балет сәнғәте өлкәһендәге күренекле хеҙмәттәре өсөн
• беренсе дәрәжә Сталин премияһы (1946) —С С. Прокофьевтың «Золушка» балетында төп партияларҙы башҡарған өсөн
• беренсе дәрәжә Сталин премияһы (1947) — Б В. Асафьевтың «Пламя Парижа» балетында Жанна партияһын башҡарған өсөн
• икенсе дәрәжә Сталин премияһы (1950) — Р. М. Глиэрҙың «Красный мак» балетында Тао Хоа партияһын башҡарған өсөн
• II дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (2006) — хореография сәнғәтен үҫтереүгә ҙур өлөш индергәне һәм күп йыллыҡ емешле эше өсөн^[10]
• III дәрәжә «Ватан алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены (1996) — ватан мәҙәниәте үҫешенә ҙур өлөш индергәне өсөн^[11]
• Ленин ордены (1971)
• Октябрь Революцияһы ордены (1986)
• Ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1951, 1966)
• «Почёт Билдәһе» ордены (1937)
• Байраҡ ордены (ВХР)
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында күрһәткән фиҙакәр хеҙмәт өсөн» миҙалы
• «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы
• «Намыҫлы хеҙмәт өсөн. Владимир Ильич Лениндың тыуыуына 100 йыл тулыу айҡанлы» миҙалы
• «Хеҙмәт ветераны» миҙалы
• «Намыҫлы хеҙмәт өсөн. Владимир Ильич Лениндың тыуыуына 100 йыл тулыу айҡанлы» миҙалы
• «Хәрби ҡаһарманлыҡ өсөн» миҙалы
• Рәсәй Федерацияһы Президентының Рәхмәт Хаты (2005) — күп йыллыҡ емешле мәҙәни-ағартыу эшмәкәрлеге өсөн^[12]
• Филиппин юғары ордены
• Албания, Германия, Венгрия, Румыния, Швеция, Югославия һәм Мысыр ордендары һәм миҙалдары
• Прагала Бөтә донъя йәштәр һәм студенттар фестиваленең беренсе премияһы (1947)
• «Балет» журналының «Бейеү мэтры» номинацияһында «Душа танца» призы (2000)
• Рус сәнғәт ғилеме һәм музыкаль башҡарыу академияһының ҙур гәрәбә тәреһе — талант, хеҙмәт, намыҫ һәм тотороҡлоғо өсөн
• Швед балеринаһы Карина Арияның почетлы миҙалы
• Көнсығыш һәм Көнбайыш Берлиндың, Белград һәм Стокгольмдың почетлы гражданы
• Халыҡ-ара ижад академияһы академигы
• Дүрт сит ил академияның мөхбир ағзаһы
• ГДР Сәнғәт академияһының ағза-корреспонденты (1970)
• Филиппин гуманитар фәндәре докторы (1974).

• 1933 — Амур («Пламя Парижа», Б.В Асафьев)
• 1933 — Фея Драже («Щелкунчик», П. И. Чайковский)
• 1933 — Лиза ("Тщетная предосторожность, " Ж. Доберваль)
• 1934 — Солистка («Шопениана» Ф. Шопен музыкаһына)
• 1934 — Сванильда («Коппелия», Л. Делиб)
• 1935 — Суок («Три толстяка», В. А. Орансий) (беренсе башҡарыу)
• 1935 — Зина («Светлый ручей», Д. Д. Шостакович)
• 1936 — Аврора («Спящая красавица», П. И. Чайковский)
• 1938 — Полина («Кавказский пленник», Б. В. Асафьев)
• 1939 — Светлана «Светлана» Д. Л. Клебанова (беренсе башҡарыу)
• 1939 — Маша («Щелкунчик», П. И. Чайковский)
• 1940 — Китри («Дон Кихот», Л. Ф. Минкус
• 1941 — Оксана («Тарас Бульба» В. П. Соловьёв-Седой) (беренсе башҡарыу)
• 1941 — Одетта и Одилия («Лебединое озеро» П. И. Чайковского)
• 1943 — Ассоль («Алые паруса», В. М. Юровский)
• 1945 — Золушка («Золушка», С. С. Прокофьев) (беренсе башҡарыу)
• 1946 — Лиза («Барышня-крестьянка», Б. В. Асафьев)
• 1947 — Жанна («Пламя Парижа», Б. В. Асафьев)
• 1947 — Татьяна «Татьяна» («Дочь народа») А. А. Крейн музыкаһына
• 1949 — Сванильда («Коппелия», Л. Делиб)
• 1949 — Тао Хоа («Красный мак», Р. М. Глиэр)
• 1949 — Мирандолина («Мирандолина», С. Н. Василенко)
• 1949 — Параша («Медный всадник», Р. М. Глиэр) (беренсе башҡарыу)
• 1952 — Аврора («Спящая красавица», П. И. Чайковсий)
• 1952 — Фадетта («Фадетта», Л. Делиб) (беренсе башҡарыу)
• 1956 — Лауренсия («Лауренсия», А. А. Крейн)
• 1959 — Сари («Тропою грома», К. А. Караев) (беренсе башҡарыу)

• Миниатюра «Ҡыҙ һәм гусар» — Ҡыҙ
• И. Штраус музыкаһына «Вальс» концерт номеры
• 1939 —М. И. Глинканың «Иван Сусанин» операһынан балет күренеше (Р. В. Захаров хореографияһы) — Нимфа
• 1940 — Л. В. Якобсондың Э. Григ музыкаһына «Һунарсы һәм ҡош» хореографик миниатюраһы
• 1941 — М. Понсе музыкаһына Л. В. Якобсондың «Һуҡыр ҡатын-ҡыҙ» хореографик миниатюраһы
• 1944 — А. П. Бородиндың «Кенәз Игорь» операһынан «Половецк бейеүҙәре» балет картинаһы (К. Я. Голейзовский хореографияһы) — Чага
• 1949 — Ш. Гуноның «Фауст» операһынан «Вальпургиева ночь» балет картинаһы (Л. М. Лавровский хореографияһы) — Вахкан ҡатын-ҡыҙы
• 1950 —М. П. Мусоргскийҙың «Хованщина» операһында (С. Г. Корень хореографияһында) — Фарсы ҡыҙы^[13]

• 1942 — Концерт фронту (музыкаль фильм) — балет солисы, А. Руденко менән бейеү
• 1951 — Ҙур концерт (музыкаль фильм) — Ольга Александровна
• 1959 — Граф Нулин (фильм-балет) — Наталья Павловна

• 1969 — Молодой балет мира (документаль)
• 2004 — Диалог с легендой (документаль)

И. Сталин артистканың ижадын хөрмәт иткән. Мемуарсы Гронский яҙғанса (фамилияһын ентекләп күрһәтмәйенсә), 30-сы йылдар уртаһында халыҡ юлбашсыһы йыш ҡына балеринанан Кремлгә ҡараңғы төндә ҡайтып йөрөгән.

Эстонияның Postimees баҫмаһы һорауына Лепешинская былай тип яуап бирә: «Сөнки Ҙур театрға Сталин килде. Буш ваҡыты булғанда, ул гел килә торғайны, үҙенең ялғанына ултыра ине, һәм беҙ Сталиндың театрҙа икәнен белә инек. Кулисалар артында бик күп йәш, яҡшы кейенгән ирҙәр барлыҡҡа килә. Сталин беҙҙең өсөн дә изге булған „Пламя Парижа“» балетын бик яратты. Сталин Оло театр өсөн бик күп эш башҡара, уның эргәһендә театр бер бөтөнгә әүерелә. Беренсе класлы музыканттар барлыҡҡа килә, ә оркестр үҙе балет һәм опера кеүек цехҡа әүерелә"^[14].

• Солодовников А. Ольга Лепешинская. — М.: Искусство, 1983. — 240 с. — (Солисты балета). — 25 000 экз.
• Замостьянов А. Мирандолина для фронтовиков // Национальная безопасность : журнал. — М., 2011. — № 7 октября. Архивировано из первоисточника 19 ғинуар 2012.
• Три дня из жизни балерины. Архивная копия от 5 марта 2016 на Wayback Machine

• Биография на сайте Большого театра
• Ольга Лепешинская 2020 йыл 31 октябрь архивланған. на Библиографическом ресурсе «Чтобы помнили»
• Фотогалерея Ольги Лепешинской на сайте «Мастера музыкального театра»
• Разумный В. А. Воспоминания современника об О. В. Лепешинской

Видео

• Ольга Лепешинская. Диалог с легендой(недоступная ссылка) (недоступная ссылка), режиссёр Никита Тихонов