Ладога

Ладога күле Рәсәй Федерацияһының Карелия Республикаһында (төньяҡ һәм көнсығыш ярҙары) һәм Ленинград өлкәһендә (көнбайыш, көньяҡ һәм көньяҡ-көнсығыш ярҙары) урынлашҡан.

Атлантик океандың Балтик диңгеҙе бассейнына ҡарай. Утрауҙарын иҫәпкә алмағанда, күл майҙаны — 17,9 мең км² (утрауҙар менән бергә 18,3 мең км²)^[2]; күләме — 838 км³; көньяҡтан төньяҡҡа оҙонлоғо — 219 км, иң ҙур киңлеге — 125 км. Диңгеҙ кимәленән бейеклеге — 4,84 м^[2][3]. Төньяҡ өлөшөндә тәрәнлеге 70-тән 230 метрға тиклем, ә көньяғында — 20-нән 70 метрға тиклем тирбәлә^[4].

Яр буйындағы ҡалалар: Приозерск, Яңы Ладога, Шлиссельбург (барыһы ла — Ленинград өлкәһе), Сортавала, Питкяранта, Лахденпохья (барыһы ла — Карелия). Ладога күленә 40-ҡа яҡын йылғалар һәм эре шишмәләр ҡоя, улар араһында иң ҙуры — Свирь йылғаһы, ул Онега күленең һыуҙарын алып килә. Күлдән тик бер генә йылға ағып сыға — Нева^[5]. Күлдең көньяҡ яртыһында өс ҙур ҡултыҡ — Свирь, Волхов һәм Шлиссельбург ҡултыҡтары урынлашҡан.

Һыу йыйыу бассейны майҙаны — 258 600 км²^[6].

Ладога күлендә яҡынса 660 утрау бар, уларҙың дөйөм майҙаны — 435 км². Утрауҙарҙың 500 тирәһе күлдең төньяҡ өлөшөндә, Валаам һәм Көнбайыш Ладога архипелагтарында, Мантисаари утрауҙар төркөмөндә урынлашҡан^[7]. Иң ҙур утрауҙар — Риеккалансари (55,3 км²), Мантсинсаари (39,4 км²), Кильпола (32,1 км²), Тулолансари (30,3 км²) һәм Валаам (27,8 км²)^[8].

Ладога күле Волга-Балтика һыу юлын һәм Аҡ диңгеҙ—Балтика каналын үҙ эсенә алған мөһим һыу магистрале булып тора. Балыҡсылыҡ үҫешкән^[2].

• Андреев А. П. Ладожское озеро. Ч. 1-2. — СПб.: Тип. Морского министерства, 1875.
• Ладожское озеро // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Озёра Карелии / Ред. коллегия: Александров Б. М., Зыцарь Н. А., Новиков П. И., Покровский В. В., Правдин И. Ф. — Петрозаводск: Госиздат Карельской АССР, 1959. — С. 362–385 (Ладожское озеро). — 618 с. — 3000 экз.
• Григорьев С. В., Люллин А. Г. Ладожское озеро как объект хозяйственного использования. — Л., «Наука», 1975. — 124 с.
• Озерецковский Н. Я. Путешествие по озёрам Ладожскому и Онежскому. — Петрозаводск: Карелия, 1989. — 208 с.: ил. — ISBN 5-7545-0151-X
• Калесник С. В. Ладожское озеро. — Л.: Гидрометеоиздат, 1968. — 160 с. (обл.)
• Кочкуркина С. И. Памятники Юго-Восточного Приладожья и Прионежья X—XIII вв. — Петрозаводск: Карелия, 1989. — 348 с.: ил. — ISBN 5-7545-0317-2
• Кочкуркина С. И. Приладожье в X—XIII вв.: Автореф. дис. канд. ист. наук / АН СССР. Ин-т археологии. — М.: Б. ин-та., 1969. — 19 с.
• Кочкуркина С. И. Юго-Восточное Приладожье в Х-XIII вв. — Л.: Наука, 1973. — 150 с.: ил.
• Средневековые поселения Карелии и Приладожья: [Сб. ст.] — Петрозаводск: КФАН СССР, 1978. — 167 с.: ил.
• Ладога / Под ред. В.А. Румянцева, С.А. Кондратьева. — Санкт-Петербург: Издательство Института озероведения РАН, 2013. — 568 с.
• Юрковец В. П. Ладожская астроблема. // Вестник Российской академии ДНК-генеалогии. — ISSN 1942-7484. Raleigh N. C. Lulu. 2011. Т. 4. № 10. С. 1997—2018.

	Ладога Викимилектә
	Ладога Викигид

• Научно-исследовательский центр «Валаам»  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2012 йыл 4 ғинуар архивланған.
• Ладожское озеро — возможности для рыбалки  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2011 йыл 12 ғинуар архивланған.
• Сайт «Ладожское озеро»  (билдәһеҙ). Архивировано 18 август 2011 года.
• Фотоальбом «Ладога и Онега»  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2011 йыл 19 сентябрь архивланған.
• Загадочные явления на Ладожском озере  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.
• Ладожские шхеры  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2010 йыл 2 декабрь архивланған.
• Ладожское озеро (в аудиоформате)  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. 2011 йыл 1 июль архивланған.
• Бой у острова Сухо  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.
• Карты глубин Ладожского озера  (билдәһеҙ). Архивировано 29 сентябрь 2007 года. 2007 йыл 19 август архивланған.
• Прогноз ледовых условий на Финском заливе и Ладожском озере  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.
• Список островов  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2010 йыл 12 февраль архивланған.
• Историческая справка по островам и мысам Ладоги и места стоянок  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.
• Flash-панорамы Ладожского озера  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2013 йыл 27 ноябрь архивланған.
• Проект Ладога  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.
• История исследований Ладоги  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2018 йыл 27 ноябрь архивланған.
• Особенности движения и стоянки судов по судоходным путям Северо-Западного бассейна. Движение судов. Ладожское озеро  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.
• Тайны затонувших кораблей. Карта  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2010 йыл 3 декабрь архивланған.  (рус.)
• Субетто Д. А. История формирования Ладожского озера и его соединения с Балтийским морем  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года.  (рус.)
• Кудерский Л. А. Пути формирования ихтиофауны Ладожского озера  (билдәһеҙ). Дата обращения: 6 декабрь 2010. Архивировано 18 август 2011 года. 2012 йыл 4 ғинуар архивланған.  (рус.)
• Лоция Ладожского озера 2014 йыл 24 октябрь архивланған.  (рус.) (Тикшерелеү көнө: 1 апрель 2019)