Куракин Борис Иванович

Борис Куракиндың биографияһының төп сығанағы - «Кенәз Борис Куракиндың үҙе тасуирлаған тормошы». Үҙенең биографияһының башында ул 1705 йылдың 25 сентябрендә яҙа башлаған датаны ҡуя.

Гедиминовичтар нәҫеленән Иван Григорьевич һәм тыумыштан кенәз ҡыҙы Одоевская Феодосия Алексеевна (1677 йылда) ғаиләһендә тыуған. Батша Федор Алексеевичтың суҡындырыусыһы.

Бала сағынла йыш ауырыған.

1682 йылда уның атаһы Смоленск провинцияһына воеводалыҡҡа ебәрелә, һәм ул бөйөрөндәге таш ауырыуынан үлеп ҡала. Унан һуң Бористы, ағаһы Михаил һәм һеңлеһе Марияны (1684 йылда үлгән) үгәй әсәләре тәрбиәләй.

1683 йылдан ул Петр I иң яҡын кешеһе була, Семеновская биҫтәһе янындағы хәрби күңел асыуҙарҙа ҡатнаша. "Күңелле полктар" ойоштороу менән - Семеновский полкында, ул Аҙау кампанияларында ла ҡатнаша, лейтенант, 1696 йылдан - капитан .

1696 йылда уны Италияға диңгеҙ эштәре, фортификация һәм математика фәндәрен өйрәнергә ебәрәләр.

1700 йылда уға "Ҡазан һарайы бойороғоноң грамотаһы буйынса" буласаҡ Пенза губернаһының Сердоба һәм Хопёр йылғалары буйлап 17 мең дисәтинәгә тиклем ер кире ҡағыла. Шул уҡ йылды Борис Иванович «Сура йылғаһы буйында, Юловка йылғаһында ерҙәр һатып ала, унда хәҙер Пенза өлкәһе Городище районы территорияһында урынлашҡан Павло-Куракино ауылына нигеҙ һала.

Төньяҡ һуғыш башланыу менән Нарва (1700) походында ҡатнаша, һуңынан Нотбург (1702), Ниеншанц (1703) һәм Нарваны (1704) алыуҙа ҡатнаша, 1703 йылда Семенов полкының лейб-гвардия майоры дәрәжәһен ала.

1705 - 1706 йылдарҙа ул дауаланыу өсөн сит илдә, Германия, Нидерланд, Англияла була. 1707 йылдың 19 ғинуарында Жовквала уға Семеновский тормош һаҡсылары полкының полковнигы дәрәжәһе бирелә, ләкин тиҙҙән Италияға дипломатик миссия менән, шул иҫәптән Римға, Папа Станислав Лешчинскийҙың Польша батшасы булып танылмауын талап итеү өсөн ебәрелә.

1708 йылда Россияға ҡаршы Карл XII кампанияһы башланғас, ул армияға кире ҡайта, Семеновский һәм Әстерхан полктарына А. Д. Меншиков дивизияһында командалыҡ итә, 1709 йылда Полтава һуғышында Семеновск полкына командалыҡ итә, әммә бер төрлө лә булекләнмәй.

1709 йылдан 1712 йылға тиклем Б. И. Куракин Лондонда, Һанноверҙа һәм Гаагала Россия вәкиле була, 1713 йылда йәшерен кәңәшсе дәрәжәһен ала, Утрехт конгрессында Россияның тулы хоҡуҡлы вәкиле булараҡ ҡатнаша.; 1715 йылда Һанновер менән Грейсвольд Союзы килешеүенә ҡул ҡуя, 1716 йылдан Парижда илсе була. 1714 йылдың 14 сентябрендәге иң юғары рескрипт менән гвардия подполковнигынан генерал-майор дәрәжәһенә күтәрелә.

1717 йылда уға Беренсе Андрей ордены бирелә; 1725 йылдың 30 августында Изге Александр Невский ордены рыцары була; 1725 йылдың 14 ноябрендә йәшерен кәңәшсе дәрәжәһенә күтәрелә.

1722 йылда Бөйөк Петр Фарсы кампанияһына сығып, уға Европа судтарында аккредитацияланған барлыҡ Россия илселәре етәкселеген ышанып тапшыра. 1724 йылда уны Парижға илсе итеп ебәрәләр, һәм ул 1727 йылда вафат була. Күп кенә уның киләсәк быуындары шулай уҡ дипломатияла иҫ киткес карьера яһай.

Б.И. Куракин Мәскәүҙә дворян исемендәге 12 ярлы офицерҙы тотоу өсөн дауахана ("шпиталь") ойошоторорға васыят итә һәм уның ҡағиҙәләрен эшләй. 1730 йылдарҙа атаһы Александр Куракин ихтыярын үтәүҙә. Басман Слободаһында Куракин хәйриә йортона ойоштора ^{[6] [7]} .

Куракин үҙ осороноң иң уҡымышлы кешеләренең береһе булараҡ, яҙмаларында йыш голланд, француз һәм итальян телдәрен ҡуллана, уға 1709 йылға тиклем еткерелгән автобиографияһы, Россия-Швеция һуғышы тарихы, политик яҙмалар, ҙур бизнес һәм ғаилә корреспонденциялары ҡарай. Ул Россияның тулы тарихын яҙырға уйлай, унда, нигеҙҙә, Петр батшалығына туҡталырға ниәтләй, тик «1682-1694 йылдарҙа Петр Алексеевичт һәм уның яҡын кешеләре тарихын» ғына яҙырға ғ өлгөрә ^{[8] [9]}

Ул ике тапҡыр өйләнә, биш балаһы була.

1. 1691 йылдан-ҡатыны Ксения Федоровна Лопухина (1677 - 1698 йылдың феврале), Петр Беренсенең- беренсе ҡатыны Евдокия Лопухинаның апаһы. Ул чахотканан үлә.
   • Татьяна (1 ғинуар (14), 1696-1757) - генерал-фельдмаршал кенәз М.М. Голицындың икенсе-ҡыҙы;
   • Александр (31 июль (13 август) 1697-1749) - обер-шталмейстер, Александра Ивановна Панинаға өйләнгән (1711-1786);
2. 1699 йылдың ноябренән ҡатыны кенәз ҡыҙы Мария Федоровна Урусова (1731 йылда үлә) ^[10], боярин Федор Семен Урусовтың ҡыҙы, королева Агафья Семеновнаның ҡыҙ туғаны
   • Сергей, 1700 йылда тыуған. Ул йыл ярымдан һуң үлә;
   • Екатерина (25 октябрь (7 ноябрь) 1703-1772), 1718 йылда граф М. Г. Головиндың кәләше була, атаһы был никах тураһында хәстәрләй, ләкин һөҙөмтәһеҙ була. 1730 йылдан башлап, фельдмаршал граф А.Б. Бутурлиндың икенсе ҡатыны;
   • Василий.

• Военная хитрость царя Петра Алексеевича под Наро 8-го июня 1704 г. Рассказ очевидца князя Б. И. Куракина // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 3. — Спб., 1892. — С. 152-153. 2013 йыл 3 ноябрь архивланған.
• Всеподданнейшее прошение кт. Б. И. Куракина. Марта 10-го дня 1723 года // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 1. — Спб., 1890. — С. 288-290. 2018 йыл 12 июнь архивланған.
• История о Петре I и ближний к нему людях. 1682-1695 гг. // Русская старина, 1890. — Т. 68. — № 10. — С. 238-260. — Редак. статья: Надеждино Село архив и кт. Ф. А. Куракина в 1888 и 1890 гг. — С. 229-237. 2011 йыл 19 апрель архивланған.
• Дневник и путевые заметки князя Бориса Ивановича Куракина. 1705-1707 // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 1. — Спб., 1890. — С. 101-240. 2013 йыл 3 ноябрь архивланған.
• Духовная князя Бориса Ивановича Куракина // Русский архив, 1893. — Кт. 1. — Вып. 2. — С. 149-158. 2018 йыл 12 июнь архивланған.
• Жизнь князя Бориса Ивановича Куракина им самим писанная. 1676 июля/20 1709 // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 1. — Спб., 1890. — С. 243-287. 2018 йыл 3 июнь архивланған.
• Записка кт. Б. И. Куракина о войне и мире. 1720 г. // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 1. — Спб., 1890. — С. 341-348. 2018 йыл 7 июнь архивланған.
• Записка кт. Б. И. Куракина обь отношениях держава и делах политических. 1718 г. 3 (14) октября. Гага // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 1. — Спб., 1890. — С. 329-340. 2017 йыл 1 сентябрь архивланған.
• Записки князя Бориса Ивановича Куракина о пребывание в Англии, отъезде в Россию к армии, путешествие с царем Петром Алексеевич в Карла и о назначении на своем съезд в Утрехт . 1710-1711-1712. Писано в апреле 1712 г. // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 3. — Спб., 1892. — С. 301-314. 2012 йыл 7 апрель архивланған.
• Русско-шведская война. Записки. 1700-1710 // Архив кт. Ф. А. Куракина. — Кт. 1. — Спб., 1890. — С. 291-328. 2014 йыл 24 июль архивланған.

• Куракин, князь Борис Иванович // Русский биографическом словарь: В 25 т. / под наблюдением А. А. Пловцов. 1896-1918.
• В. Н. Дружинин «Держава Российской посол» (1981, переезд. 1994, 1997, 2001).