Канаев Никита Петрович
Никита Петрович Канаев (27 сентябрь 1907 йыл— 23 октябрь 1987 йыл) — филолог, уҡытыусы, ғалим, дәүләт хеҙмәткәре. Филология фәндәре кандидаты (1967).
| Канаев Никита Петрович | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |  СССР |
| Тыуған көнө | 27 сентябрь 1907 |
| Тыуған урыны | Нюрбинский районы[d], Яҡут Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы, РСФСР |
| Вафат булған көнө | 23 октябрь 1987 (80 йәш) |
| Вафат булған урыны | Яҡут Республикаһы, РСФСР, СССР |
| Һөнәр төрө | уҡытыусы, филолог, дәүләт хеҙмәткәре |
| Уҡыу йорто | Иркутск дәүләт университеты |
| Ғилми дәрәжә | филология фәндәре кандидаты[d] |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре |  |
Әҙәби тәнҡит өлкәһеһәм әҙәбиәт ғилеме белгесе, әҙәбиәт тарихы буйынса 80-дән ашыу хеҙмәт авторы, шул иҫәптән яҡут әҙәбиәте тарихы буйынса, яҡут теленә китаптар тәржемәләүсе.
Биографияһы
1907 йылдың 27 сентябрендә хәҙерге Саха Республикаһы (Яҡутстан) Нюрбинский улусының Аммосовка ауылында тыуған.
Хеҙмәт эшмәкәрлеген 1928 йылда башлай, 1929 йылда, Яҡут Башҡарма Үҙәк комитеты аппаратында эшләй. 1929—1932 йылдарҙа Иркутск дәүләт университетында уҡый. Университетын тамамлағас, 1932—1933 йылдарҙа мәктәптә уҡытыусы булып эшләй. 1934—1939 йылдарҙа Н. Г. Чернышевский исемендәге Мәскәү тарих, философия һәм әҙәбиәт институтында уҡый. 1939—1941 йылдарҙа РСФСР Учпедгиз яҡут мөхәрририәтенең тәржемәсеһе булып эшләй, 1941—1942 йылдарҙа — Амгино-Нахаринский урта мәктәбе директоры була[1].
1942 йылда РККА-ға саҡырыла, 1942—1943 йылдарҙа Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнаша, 1942 йылдың декабрь аҙағында ҡаты яралана. 1943 йылдың яҙында яраланыу арҡаһында демобилизациялана.[2] 1943—1946 йылдарҙа Яҡут АССР-ы Мәғариф комиссариатында мәктәптәр инспекторы булып эшләй. Журналының баш мөхәррире була. 1946—1947 йылдарҙа «Хотугу сулус» журналының баш мөхәррире, 1947—1952 йылдарҙа — Яҡут АССР-ының дәүләт нәшриәтендә мөхәррир булып эшләй Никита Петрович 1952 йылдан алып, СССР Фәндәр академияһы Себер бүлексәһенең Яҡут тел, әҙәбиәт һәм тарих институтында ғилми хеҙмәткәр була: кесе ғилми хеҙмәткәр (1952—1970), өлкән ғилми хеҙмәткәр (1970—1980). 1967 йылда «Творчество В. М. Новикова-Урастырова» темаһына кандидатлыҡ диссертацияһы яҡлай. 1975 йылда уға «СССР халыҡтары әҙәбиәте» ғилми хеҙмәткәре дәрәжәһе бирелә.
Уның иң мөһим эштәре:
- «Тема дружбы народов в якутской литературе» (1955).
- «Якутская советская литература» (1963).
- «Творчество Н. Е. Мординова» (1964).
- «Русско-якутские литературные связи» (1965).
- «Творчество В. Новикова-Урастырова» (1968).
- «Очерки истории якутской советской литературы» (1955—1956, в соавторстве с Г. Эргисом и Г. Васильевым).
Яҡутстанда 1987 йылдың 23 октябрендә вафат була.
2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены һәм 3-сө дәрәжә Дан ордены, миҙалдар менән бүләкләнгән, улар араһында «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңеү өсөн» һәм «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышындағы маҡтаулы хеҙмәте өсөн».
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Учёные-исследователи Института гуманитарных исследований и проблем малочисленных народов Севера 2016 йыл 4 март архивланған.
- Никита Петрович Канаев(недоступная ссылка)
- СЕВЕРО-ВОСТОЧНЫЙ ГУМАНИТАРНЫЙ ВЕСТНИК — 70 лет Великой Победы 2018 йыл 21 сентябрь архивланған.