Зәңгәр Нил
Зәңгәр Нил[1] йәғни Бахр-әл-А́зрак[1] (ғәр. البحر الازرق йәғни ғәр. النيل الأزرق, Ән-Ниль-әл-Азрак[2]), Эфиопияла — Абба́й[3] (амх. ጥቁር አባይ, һүҙмә һүҙ «ҡара») — Судан һәм Эфиопияла йылға, Нилдың уң ҡушылдығы.
| Зәңгәр Нил | |
|---|---|
| ғәр. النيل الأزرق, амх. ጥቁር አባይ | |
 Бахр-Дар ҡалаһы янандағы тупһалар, Эфиопия | |
| Характеристика | |
| Оҙонлоғо | 1783 км |
| Һыу сығымы | 1525,3 м³/с |
| Һыу ағымы | |
| Инеше | Тана |
| · Урынлашыуы | Эфиопия таулығы |
| · Бейеклеге | 1830 м |
| · Координаталар | 11°37′14″ с. ш. 37°24′30″ в. д.HGЯO |
| Тамағы | Нил |
| · Урынлашыуы | Хартум |
| · Координаталар | 15°37′25″ с. ш. 32°30′07″ в. д.HGЯO |
| Урынлашыуы | |
| Һыу бассейны | Нил → Урта диңгеҙ |
| Илдәр |  Эфиопия,  Судан |
| Зәңгәр Нил Викимилектә | |
География
Оҙонлоғо 1783 км[4]
Эфиопия таулығындағы Тана күлендә башлана. Күлдән сыҡҡан һыу гидроэлектростанциялы быуа менән тәртипкә һалынған. Зәңгәр Нил йылғаһы тамағынан 580 километрға юғарыраҡ өлөшөндә суднолар йөрөй ала.
Үрге ағымы Эфиопия таулығы өлөшөндә Аббай исемен йөрөтә. 500 км дауамында 900—1200 метр тәрәнлектәге каньон аша аға. Эфиопияла изге йылға тип иҫәпләнә, шунлыҡтан уға икмәк һәм башҡа аҙыҡ-түлек рәүешендә бүләк алып киләләр.
Судан территорияһында йылға Бахр-әл-Азрак (ғәр. бахр — «диңгеҙ» һәм азрак — «зәңгәр») исемен йөрөтә һәм бында Росейрес ҡалаһы эргәһендә ҙур һыуһаҡлағыс төҙөлгән.
Хартум ҡалаһында Зәңгәр Нил Аҡ Нил менән ҡушылып Нил йылғаһын барлыҡҡа килтерә.
Ямғырҙар осоронда Зәңгәр Нилдең һыуҙары Нилға ағып төшкән дөйөм һыу күләменең 60 %-ын тәшкил итә, ҡоро осорҙа йылға ныҡ һайыға. Түбәнге ағымында ебәк баҫыуҙарын һуғарыу һәм һыу менән тәьмин итеү өсөн ҡулланыла. Ямғырҙар осоронда уртаса һыу сығымы 2350 м³/сек.
2011 йылда йылғала «Бөйөк Эфиопия Яңырыу быуаһы» төҙөү башлана, ул 15 гидроагрегаттан тора. ГЭС ҡеүәте 5250 МВт тәшкил итәсәк[5][6].
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Нил, река в Африке // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Был гидрология буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып 
Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ