Llingües pérmiques

Les llingües pérmiques estremar en dos grandes grupos:

• Komi, grupu bien heteroxéneu que puede considerase formáu por delles llingües:
  • Komi-Permio (Komi-Permyak)
  • Komi-yodzio (Yodzyak, Komi-Jazva)
  • Komi-ziriano (Komi, Komi-Zyrian, Zyrian)
• Udmurto (Votyak)

L'inventariu fonolóxicu del proto-pérmicu reconstruyóse como:^[1]

Esti inventariu consonánticu caltúvose casi ensin cambeos nes modernes llingües pérmiques. Anque en komi fundiéronse la *w orixinal xunto con /v/ y produciéronse el cambéu /*l/ → /v/ o /w/ en munchos dialeutos. Ente que n'udmurto a principiu de pallabra diose'l cambéu /*r/ → /d͡ʒ/. *ŋ caltener namái nos dialeutos udmurtos, pasando nel restu de variedaes a /m/ (xunto a vocales posteriores), a /n/ (xunto a vocales centrales) y a /nʲ/ xunto a vocales anteriores.

Nes modernes llingües pérmiques, pueden apaecer tamién les consonantes /f x t͡s/ en préstamos léxicos del rusu recién.

La consonante *w yera pocu frecuente y namái apaecía a principiu de pallabra o tres *k inicial, xeneralmente remóntase a la diptongación d'una vocal posterior zarrada. Una pallabra anómala ye'l términu pal numberal "seis", *kwatʲ, qu'en komi ye la única pallabra nativa con un grupu consonánticu inicial.^[2]

Tanto'l komi estándar y udumurto estándar tienen un sistema de siete vocales /i ɨ o y ə o a/. Anque estos fonemes nun se correspuenden direutamente en pallabres rellacionaes, pa dar cuenta de les correspondencies el proto-pérmicu rique de vocales adicionales, en delles propuestes se requirirían hasta 15 fonemes vocálicos en total. La reconstrucción del sistema vocálcio del proto-pérmicu y el so desenvolvimientu a partir del proto-urálicu tradicionalmente foi consideráu un problema difícil, pal qu'esisten delles propuestes distintes. Esiste alcuerdu xeneral na esistencia de dos series de vocales zarraes, una de les cualos da llugar a los modernos fonemes /i ɨ o/ en udmurto y komi estándar. La otra serie daría llugar en udmurto a /y ɨ o/ y en komi-ziriano a /y ə o/ (que komi-yozio corresponder coles vocales llargues /iː ʉː oː/). Nun esiste alcuerdu xeneral sobre qué estremaría a los dos series de vocales zarraes, pa dellos autores sería la cantidá vocálica (*o, *oː), pa otros la dexadez (*ʊ, *o) y p'otros l'abertura (*o, *o).^[3]

Los raigaños nominales en llingües pérmiques tienden a ser monosílabes ya invariables cola forma canónica (C)VC. Los raigaños de tipu CV, como en udmurto ву /vu/ o en komi ва /va/ "water", y los raigaños de tipu (C)VCC, como en udmurto урт /urt/ o en komi орт /ort/ "soul", tamién son posibles. En udmurto, esiste un númberu mayor de raigaños bisílabos, la mayoría de la forma (C)VCɨ.^[4]

Nos raigaños nominales con grupos consonánticos finales, la segunda consonante manifiéstase namái cuando va siguida d'una vocal en formes flexivas o derivatives:

Grupu	Encurtiar a	Exemplu
-nm-	-n	сьин /sʲin/ "güeyu"
-pt-	-p
-kt-	-k	кык /kɨk/ "2"
-sk-	-s	мус /mus/ "fégadu"
-ʃk-	-ʃ	мыш /mɨʃ/ "llombu"

El udumurto presenta una alternanza similar pa un númberu de grupos de la forma consonante sonora+/m/, ente qu'en komi-ziriano apaecen grupos de la forma consonante sonora+/j/.^[5]

El raigañu verbal pa "venir": udmurto лыкты- /lɨktɨ-/, komi локты- /loktɨ-/ tamién amuesa l'alternanza ente una /k/ simple por casu nel imperativu (en udmurto esto namái se da en dellos dialeutos).^[6]

Los numberales en distintes llingües pérmiques son:

GLOSA	Komi- permi	Komi- ziriano	Udmurto	PROTO- PÉRMICO
'1'	ɤtik	etʲk~ɵtʲi	odig	*ɵtik < *ɵk-ti
'2'	kɯk	kɨk	kɨk	*kɨk
'3'	kuim	kujim	kuinʲ	*kujim
'4'	nʲolʲ	nʲolʲi	nʲɨlʲ	*nʲɨlʲ-
'5'	vit	vit	vitʲ	*vit-
'6'	kvatʲ	kvajt	kuɑtʲ	*kwatʲ
'7'	sʲizʲim	sʲizʲim	sʲizʲɨm	*sʲizʲɨm
'8'	kɯkjamɯs	kɵkjamɨs	tʲɑmɨs	*kɨk-jamɨs
'9'	ɤkmɯs	ɵkmɨs	ukmɨs	*ɵk-mɨs
'10'	das	das	dɑs	(*das)

El morfema das ye un préstamu del protoindoeuropéu *deḱm 'diez'.

• Bartens, Raija (2000). Permiläisten kielten rakenne ja kehitys (en Finnish). Helsinki: Suomalais-Ugrilainen Seura. ISBN 952-5150-55-0.

• S. K. Belykh. Swadesh list for Permic languages