پہلا صفہ
حُسین مِنی وَاَنا مِن الحُسَین ۔ فرمان رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم |
| ” | خداوند نے فرات دے کنارے اک ذبحِ عظیم مقرر کر رکھی اے ۔ توریت ، کتاب یرمیاہ 46:10 | “ |
الْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَہْلِ الْجَنَّۃ ۔ حدیث سَیْدَُ الْاَنْبِیا صَلَّی اللہُ تَعَالٰی عَلَیْہِ وَاٰلِہٖ وَسَلَّمَ |
فرمان سید الانبیا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم
﴿ان الحسین مصباح الھدی و سفینۃ النجاۃ﴾
حسین چراغِ ہدایت تے کشتیِ نجات نیں
حیّ الی الحسین علیہ السلام لان الحسین مصباح الھدی و سفینۃ النجاۃ من اراد النجاۃ فلیوال حسینا
چلے آو حسین علیہ السلام دی طرف کیوںکہ آپ علیہ السلام ہدایت دے چراغ تے نجات دی کشتی نيں جو بندہ نجات چاہندا اے اسنوں چاہیے کہ حسین نوں دوست رکھے۩مَثَلُ أهلِ بَیتی فیکُم مَثَلَ سَفینَهَ نُوحٍ مِن قومِهِ مَن رَکِبَهَا نَجَا وَ مَن تَخَلَّفَ عَنهَا غَرِقا۩
میرے اھل بیت دی مثال کشتی نوح دی طرح اے جو وی اس وچ سوار ہوئے گا اوہ نجات پائے تے جس نے وی اس توں منہ موڑ لیا اوہ غرق ہوجائے گا تعارف سانحۂ کربلا یا واقعہ کربلا یا کربلا دی جنگ 10 محرم 61ھ (بمطابق 9 یا 10 اکتوبر، 680ء) نوں موجودہ عراق چ کربلا دے مقام اتے پیش آیا۔ جتھے مشہور عام تاریخ دے مطابق اموی خلیفہ یزید اول دی بھیجی گئی فوج نے محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے نواسے حسین ابن علی تے ان دے اہل خانہ نوں شہید کیتا۔ حسین ابن علی دے نال 72 ساتھی، کچھ غلام،22 اہل بیت دے جوان تے خاندان نبوی دیاں عورتاں تے بچے شامل سن ۔ اسلامی نظام حکومت دی بنیاد شورائیت اتے سی ۔ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے خلفائے راشدین دے دور اس دی بہترین مثال سن ۔حضرت حسن بن علی تے معاویہ نے معاہدہ کیتا سی کہا وہ کسے نوں خلیفہ نامزد نہ کرن گے مگر معاویہ نے یزید نوں اپنا جانشین نامزد کرکے ایسے اصول دین دی خلاف ورزی کیتی سی کیونجے اسلامی نقطہ حیات چ شخصی حکومت دے قیام دا کوئی جواز نہیں ۔ حالے تک سرزمین حجاز چ ایسے کبار صحابہ تے اکابرین موجود سن جنہاں نے براہ راست نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا دور دیکھا سی ۔ لہذا انہاں لئی معاویہ دی غلط روایت قبول کرنا ممکن نئیں سی ۔ امام حسین عليہ السلام نے انہاں ہی اصولاں دی خاطر یزید دی بیعت قبول کرن توں انکار کر دتا۔ یزید دا ذاتی کردار انہاں ساریاں خوبیاں توں عاری سی جو امیر یا خلیفہ لئی شریعت اسلامیہ نے دسیاں نیں ۔ سیروشکار تے شراب و شباب اس دے پسندیدہ مشاغل سن لہذہ ذاتی حیثیت نال وی کسے فاسق تے فاجر نوں بطور حکمران تسلیم کرنا امام حسین عالی مقام لئی کس طرح ممکن ہو سکدا سی۔یزید نے تخت نشین ہون دے بعد حاکم مدینہ ولید بن عقبہ راہیں امام حسین عليہ السلام توں بیعت طلب کیتی ولید نے سختی نال کم نہ لیا لیکن مروان بن الحکم بزور بیعت لین لئی مجبور کر رہیا سی ۔ انہاں حالات چ امام حسین عليہ السلام نے سفر مکہ اختیار کیتا تے ااہل وتھوں کوفہ دی دعوت اتے کوفہ لئی روانہ ہوئے۔ جدوں امام حسین عليہ السلام مکہ پہنچے تے اہل کوفہ نے انھاں نوں سینکڑے خط لکھ کے کوفہ آن دی دعوت دتی تاکہ اوہ خلافت اسلامیہ دے قیام دی جدوجہد دا آغاز کر سکن لیکن غدار اہل کوفہ نے انہاں نل اغداری کیتی تے اپنے وعدےآں توں پھر کے امام حسین عليہ السلام دا ساتھ نہ دتا۔ یزید دی بھیجی ہوئی فوج نے کربلا چ نواسہ رسول امام حسین عليہ السلام نوں انہاں دے اہل خانہ تے اصحاب نوں شہید کر دتا۔ ولید بن عتبہ نے امام حسین عليہ السلام تے عبداللہ بن زبیر نوں قاصد دے ذریعہ بلایا۔ حالے تک معاویہ دے مرن دی خبر مدینہ چ عام نہ ہوئی سی ۔۔ پر بلاوے دا مقصد دوناں حضرات نے سمجھ لیا ۔امام حسین عليہ السلام توں جدوں بیعت لئی کہیا گیا تے انہاں نے جواب دتا کہ میرے ورگا آدمی خفیہ بیعت نہیں کر سکدا۔ جدوں بیعت عام ہوئے گی اس وقت آ جاواں گا ۔ ولید راضی ہو گیا تے انھاں نوں واپس جان دی اجازت دے دتی ۔ عبداللہ بن زبیر اک دن دی مہلت لے کے مکہ روانہ ہوگیا۔ بعد چ اسدا تعاقب کیتا گیا مگر اس اثناء چ اوہ کتھے دور جا چکیا سی ۔ جدوں مروان نوں اس صورت حال دا علم ہویا تے ولید نال بہت ناراض ہویا تے کہیا کہ توں بیعت دا وقت گوا دتا ۔ ہ نقیامت تک انہاں توں بیعت نئیں لے سکیں گا۔امام حسین عليہ السلام عجیب الجھن نال دوچار سن اگر اوہ مدینہ چ مقیم رہندے تے بیعت دے بغیر کوئی چارہ کار نہ سی ۔ لٰہذا اوہ27 رجب 60 ہجری(60ھ) چ اپنے اہل و عیال دے نال مکہ روانہ ہو گئے۔ مکہ پہنچ کے شعب ابی طالب چ قیام کیتا۔ |
| چُنواں لیکھ کربلا وچ امام علی دے پتر
واقعہ کربلا وچ ہانی بن ثبیث حضرمی دے ہتھوں شہید ہوئے ۔
عثمان بن علی کربلا دی لڑائی وچ اپنے بھائی حسین بن علی نال شریک ہوئے تے شہادت پائیعثمان بن علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب تساں دی والدہ ام البنین نیں ، امام علی نے انہاں دے بارے کہیا: "انہاں دا ناں میں اپنے بھائی عثمان دے ناں تے رکھیا" آپ 39 ہجری وچ اپنے والد امام علی دی خلافت دے دور وچ کوفہ وچ پیدا ہوئے کتب اور تاریخی ذرائع نے عاشورہ کے دن ہونے والے واقعات کے سوا کچھ نہیں بتایا۔ آپ کربلا وچ امام عالی مقام دے ہمراہ فوج یزید نال بہادری نال لڑے تے خولی بن یزید الاصبیی کے ایک تیر نال زخمی ہوئے ، تے قبیلہ ابان بن حازم رے اک شخص نے ۔آپ نوں شہید کردتا
بعض نے انہاں نوں حضرت علی دی اولاد وچوں پہلا شہید کہیا اے جو اجازت لینے دے بعد میدان جہاد دی طرف روانہ ہوئے < ۔امام باقر ؑ دی روایت دے مطابق ہمدان قبیلے دے شخص نے انہاں نوں شہید کيتا اے ۔ اک ہور نقل دے مطابق زجر بن قیس غنوی انہاں دا قاتل اے جدوں کہ بعض نے کہیا اے کہ انہاں دی نعش پانی دے اک نالے وچ پائی گئی تے انہاں دا قاتل نا معلوم شخص اے ۔بعض نے انہاں دا مدفن "گنج شہدا" کہیا اے۔ تاریخی مستندات وچ انہاں دی اولاد مذکور نئيں اے |
| شہدائے کربلا ادہم بن امیہ عبدی شہدائے کربلا وچوں سن۔ جنہاں نے واقعہ کربلا وچ امام حسین دی فوج وچ شمولیت اختیار کیتی۔ قبیلہ عبد قیس توں بصرہ دے باشندہ سن ۔بصرہ وچ اک سواݨی سی ماریہ بنت منقذ عبدیہ جو شیعہ علی علیہ السلام تے محبِ اھلبیت نبوت علیھم السلام سی تے انہاں دے مکان اُتے اکثر شیعان علی علیہ السلام دا اجتماع ہُندا رھدا سی۔جدوں امام حسین علیہ السلام نے مکہ معظمہ توں کوفہ دی روانگی دا قصد کيتا تے ابن زیاد بصرہ توں کوفہ دی گورنری اُتے مامور ھوا تے بصرہ دے نويں گورنر دی جانب توں ناکہ بندی دا انتظام ھوا تاکہ کوئی شخص نصرتِ حسین علیہ السلام کےلئی بصرہ توں نہ جانے پائے تاں ماریہ عبدیہ دے مکان اُتے یزید بن ثبیط قیسی نے نصرتِ حسین علیہ السلام دی غرض توں کوفہ دی طرف جانے دا عزم ظاھر کیتا.چونکہ صریحی طور اُتے انکا ایہ مقصد خطرے توں خالی نہ سی کچھ ودھ لوک انہاں دے اس عزم توں ہم آہنگ نہ ھوئے فیر وی یزید بن ثبیط دے دو فرزند تے چار دوسرے افراد اوہ سن جنھاں نے انہاں دے نال اتحادِ عمل کیا.چنانچہ انہاں سب نے اپنی جاناں اُتے کھیل کر مقام ابطح اُتے جو مکہ معظمہ ہی دی حدود وچ سی امام (ع) دی ھمراھی اختیار کيتی.ان ہی چار لوک وچ اک ادھم بن امیہ عبدی وی سن جو روزِعاشور حملہ اولٰی وچ درجہ شہادت اُتے فائز ھوئے. عبد اللہ بن یقطر حضرت امام حسین علیہ السلام دے رضاعی بھائی تے انہاں دی جانب توں مسلم بن عقیل دے نال کوفہ وچ انہاں دے سفیر بن کے گئے سن ۔عبید اللہ بن زیاد دے فوجی افسر حصین بن نمیر دے ہتھوں قادسیہ دے مقام اُتے گرفتار ہو گئے ۔حاکم کوفہ دے حکم اُتے حضرت امام علی تے حضرت امام حسین نوں برا بھلا نہ کہنے دی وجہ توں انہاں نوں دار الامارہ توں تھلے گرا دتا گیا۔ بعض نے اس واقعہ نوں قیس بن مسہر صیداوی دے بارے وچ نقل کيتا اے تے عبد اللہ بن یقطر نوں کربلا دے شہدا وچوں شمار کيتا اے۔ امام حسین نے مسلم بن عقیل نوں کوفہ بھیجنے دے بعد عبدالله بن یقطر نوں کوفہ روانہ کيتا۔ [۱]، انہاں دے کوفہ جانے دا واقعہ حضرت مسلم بن عقیل دے کوفہ توں خط لکھݨ دے بعد دا اے امام نے مسلم دے خط دے جواب وچ عبدالله بن یقطر دے ہتھ خط لکھیا تے اپنے کوفہ آنے توں انہاں نوں آگاہ کيتا ۔ کوفہ جاندے ہوئے حصین بن نمیر یا حصین بن تمیم نے انہاں نوں گرفتار کيتا تے عبید اللہ بن زیاد دے پاس حاضر کيتا ۔ ابن زیاد نے اس توں کہیا کہ تسيں دار الامارہ اُتے جاؤ تے امام حسین نوں برا بھلا تے اس دے باپ نوں جھوٹھا کہو۔عبد اللہ دار الامارہ اُتے جا کے لوکاں توں یو خطاب کيتا :
مالک بن یربوع تمیمی نے عبد اللہ بن یقطر توں مسلم بن عقیل دا لکھیا ہويا خط کڈ کے عبید اللہ بن زیاد نوں دتا جو حسین بن علی دے ناں سی تے لکھیا سی :
ابن زیاد نے ایہ خط پڑھ کر عبد اللہ بن یقطر دے قتل دا حکم صادر کيتا۔ ابن زیاد نے اس دیاں ہڈیاں توڑ کر اسنوں دار الامارہ توں تھلے پھینکنے دا حکم دتا۔جدوں اس دی ہڈیاں توڑاں گئياں تاں اک شخص اسنوں قتل کرنے دے لئی اگے ودھیا۔لوکاں نے اس اُتے اعتراض کيتا تاں اسنے کہیا: وچ تاں اسنوں آسودہ حال کرنا چاہندا سی۔ طبری نے اس دے قاتل دا ناں عبد الملک بن عمیر لخمی لکھیا اے ایہ شخص بنو امیہ دے دور حکومت وچ فسق و فجور وچ شہرت رکھدا سی تے قضاوت دا عہدہ دار سی۔ |
چُنویں تصویر |
حديث نبوی
محمد بن عمرو بن حسین بیان کردے نيں :کنا مع الحسين بنهر کربلا فنظر إلي شمر ذي الجوشن فقال : صدق اﷲ ورسوله! فقال رسول اﷲ صلي الله عليه وآله وسلم کائي أنظر : إلي کلب أبقع يلغ في دماء أهل بيتي و کان شمر أبرصہم یعنی امام حسین دے نال کربلا دے دریا اُتے موجود سن تاں آپ نے شمر دے سینے دی طرف دیکھیا تے فرمایا : اللہ تے اس دے رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے سچ فرمایا اے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا سی کہ گویا میں اس سفید داغاں والے کتے دی طرف دیکھ رہیا ہاں جو میرے اہل بیت دے خون وچ منہ مار رہیا اے تے شمر برص دے داغاں والا سی۔(کنز العمال فضائل اهل بي، قتل حسين، 13) چنانچہ حسین ابن علی نے نشانی دیکھ کے فرمایا ہاں ایہ بدبختی تیرا ہی مقدر اے، اوہ بدبخت اگے ودھیا تے سر نوں تن توں جدا کر دتا۔
|
| اقتباس امام حسین عليہ السلام نے مقام بیضہ اُتے خطبہ دتا ۔ جس وچ اپنےمقاصد دی وضاحت کيتی ۔ آپ نے فرمایا:
|
کیہ تسیں جاندے او؟
|
| عاشورہ عاشور تے عاشورہ تے عاشوراء علمائے لغت دے مشہور قول دے مطابق دس محرم نوں کہیا جاندا اے۔ بعض علمائے لغت دا کہنا اے کہ لفظ عاشورہ لفظ عاشور دا معرب اے تے عاشورا اک عبرانی لفظ اے۔ عبرانی وچ لفظ عاشورا (یہودی مہینے) ماہ " تشْری" دی دسويں تریخ نوں کہیا جاندا اے ۔عاشورہ، محرم دا دسواں دن اے، (اوہ دن جدوں حسین ابن علی شہید ہوئے سن ۔) |
| واقعات حسین بن علی توں بیعت دے مطالبہ دے بعد قافلہ حسینی دی مدینہ توں روانگی توں شروع ہو کے قافلہ حسینی دی واپس مدینہ آمد تک دے واقعات ۔ سنہ 60 ھ
سنہ 61 ه
|
| لسٹ شہداء کربلا شہدائے کربلا میں بنی ہاشم دے سب شہداء حضرت ابوطالب دے ہی پوتے تے پڑپوتے سن ۔ علی بن ابی طالب دے بیٹے:۔'
حسن بن علی دے بیٹے :۔ ( حسن مثنی کربلا چ شدید زخمی ہوئے سن مگر شہید نہیں ہوئے۔) حسین بن علی دے بیٹے:۔ عبد الله بن جعفر تے زینب بنت علی دے بیٹے :۔ عقیل ابن ابی طالب دی اولاد (بیٹے تے پوتے) :۔ حسین بن علی دے اصحاب : الف۔ ب۔ ج۔
ح۔
ر۔
ز۔
س۔
ش۔
ض۔ ع۔
ق۔
ک۔ م۔
ن۔ و۔
ہ۔ ی۔
ایہ 140 ناماں دی فہرست اے بعض کتاباں 108 نام تے بعض چ کم یا زیادہ نام ملدے نیں۔ اس فہرست چ بنی ہاشم (دے 25 توں زیادہ شہدا)، تے غلاماں (30 دے قریب) تے ہور (جداں یوم عاشورہ توں پہلے دے شہداء وغیرہ یا دشمناں دے لشکر توں آن والے شہداء 10 دے قریب) نوں شمار نہ کیتا جائے تے مشہور تعداد 72دے قریب ہی بندی اے۔ |
| ہورمعلوماتی صفحے |
| گٹھاں |
.jpg)
مورتاں
| |||||||||||
.jpg)
| ویکیمیڈیا منصوبےآں وچ سانچہ:بوآ:واقعہ کربلا/ویکیمیڈیا |